Dendias: Turkey not the same as in 2000 or 2016
Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, Kathimerini ile yaptığı röportajda, Ankara ile samimi ve yapıcı bir diyaloğa katılacağını, ancak aynı zamanda Türkiye'nin artık 2000 yılında olduğu gibi, Avrupa Birliği'ne katılma arzusuyla ve istikşâfi görüşmelerin başladığı 2016'daki ülke ile aynı ülke olmadığının da tamamen farkında olacağını söylüyor.
Dendias, "Amacımız Batı Balkan devletlerini Avrupa ailesine entegre etmek ve aynı zamanda aşırılık yanlısı ağların ve neo-Osmanlı tutumlarının sızmasından korunmalarına yardımcı olmaktır" diyor.
Atina'nın diplomatik yaklaşımlarına atıfta bulunan Dendias, Yunanistan'ın geleneksel ittifaklarını güçlendirirken stratejik ufkunu genişlettiğini açıklıyor. Bu amaçla, yeni ABD'li mevkidaşı Antony Blinken ile görüşmeyi ve ABD ile uzun vadeli bir Karşılıklı Savunma İşbirliği Anlaşması için müzakerelerin sonuçlandırılmasını dört gözle bekliyor. "Bu anlaşma," diyor, "Soğuk Savaş mantığına dayalı yeni askeri üsler kurmakla ilgili olmayacak, aksine bugünün gerçeklerine uyarlanacak."
Dendias ayrıca, Atina ile Tiran arasındaki tahkim anlaşmasının muhtemelen 25 Nisan'daki Arnavutluk seçimlerinden sonra hazır olacağına inanıyor. Yunanistan'ın karasularının İyonya Denizi'nin ötesine uzatılmasıyla ilgili olarak, dışişleri bakanı bunun uygun bir zamanda gerçekleşeceğini söylüyor.
2020 zor bir dönemdi, ancak dış politika söz konusu olduğunda önemli anlaşmalar vardı. Dönüm noktası niteliğinde bazı gelişmeler olacağına inanıyor musunuz ve eğer öyleyse, bunlar ne olacak?
Nikos Dendias: Senin söylediklerine katılıyorum. Geçen yılın başında salgının neden olacağı aksamaları kimse hayal edemezdi. Olumsuz koşullara rağmen çok şey başardık. On yıllardır bekleyen sorunları çözdük. Üç çok önemli anlaşma imzaladık; ikisi İtalya ve Mısır ile deniz bölgeleri ve üçüncüsü Birleşik Arap Emirlikleri ile dış politika ve savunma alanında yenilikçi bir işbirliği üzerine.
Aynı zamanda, uluslararası hukuk kurallarına, özellikle Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'ne (UNCLOS) göre Lahey'deki Uluslararası Mahkeme'deki deniz bölgeleri meselesini çözmek için Arnavutluk ile anlaştık. Son olarak İyon Denizi'ndeki karasularımızı 12 deniz miline çıkarmak için gerekli çalışmaları yaptık. Kyriakos Mitsotakis hükümetinin, belirli çevrelerden gelen şikayetlere rağmen, geçen yıl geniş bir özgüvenle çok yönlü zorluklarla ve hibrit tehditlerle karşı karşıya kaldığını herkese açıkça belirtmekte fayda var. Ulusal çıkarları koruyan anlaşmalar yaptı ve diğer birkaç ülke ile işbirliğini genişletti.
Geçmişe göre stratejik ufkumuzun genişlemesini yansıtan bu yaklaşımı 2021 yılında da devam ettirmeyi hedefliyoruz. Ülkemiz, sonuçsuz ve sürekli ertelenen retorik iddialara rehin kalmamalıdır. Anlaşmalar yoluyla haklarını ve ulusal çıkarlarını korumalıdır. 2021 yılında ikili ilişkileri, üçlü / çok taraflı işbirliğini geliştirerek ve özellikle uluslararası organizasyonlarda aktif kalarak aynı temeller üzerinde devam edeceğiz.
Bunu nasıl başaracaksınız? Hangi belirli eylemler ve girişimler yoluyla?
Nikos Dendias: Konsey. Yakın çevremizi ihmal etmeden bu girişimleri geliştiriyoruz.
Batı Balkanlar'da, hem Avrupa özlemlerine sürekli destek vererek hem de bölgesel girişimlere aktif katılım ve katkı yoluyla istikrar ve barışı pekiştirmek için oynayabilecek çok önemli bir rolümüz var. Amacımız Batı Balkan devletlerini Avrupa ailesine entegre etmek ve aynı zamanda aşırılık yanlısı ağların ve neo-Osmanlı tutumlarının sızmasına karşı korunmalarına yardımcı olmaktır. Bu çaba, daha geniş bölgedeki konumumuzu paylaşan, istikrarlı ve samimi bir ilişki kurduğumuz Müslüman ülkeler tarafından desteklenmektedir. Amacımız, Hıristiyan çoğunlukta olan ülkelerle bir işbirliği köprüsü olmaktır. Bu hedeflere ulaşmak için özellikle aktif bir varlık geliştirdik.
Birkaç gün önce Arnavutluk Başbakanı Edi Rama özel bir ziyaret için Atina'daydı. Kuzey Makedonya Dışişleri Bakanı Bujar Osmani bu hafta Atina'yı ziyaret edecek. Bu ziyaret sırasında, ikili bağları güçlendirme taahhüdümüzü belirten üç işbirliği mutabakatı imzalayacağız. Aynı zamanda Kosova'daki varlığımızı daha da güçlendirme sürecine başladık. Ayrıca, bir istikrar ve yönetilebilirlik çerçevesi oluşturmak için Bosna-Hersek'te Avrupa Birliği aracılığıyla girişimlerde bulunuyoruz. Biz ve Kıbrıs, aynı ilkeleri paylaşan bölge ülkeleriyle çok taraflı girişimleri güçlendireceğiz: Mısır, İsrail ve Ürdün. Ve tabii ki bu girişimleri BAE ve Suudi Arabistan gibi diğer ülkelerle ve ayrıca Fransa, Hindistan ve elbette ABD gibi önemli küresel güçlerle güçlendirmeyi dört gözle bekliyoruz. Son olarak, AB, BM, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı içinde ve hatta NATO içinde bile girişimler geliştireceğiz. Pandemi önümüze engeller çıkarmaya devam ediyor. Ama duramayız. Ulusal çıkarlarımızı korumakla görevliyiz. Ve bunu ancak sınırlı ufkumuzun ötesine bakarsak ve girişimlerde bulunursak başarabiliriz. Yıllardır kapalı olan kapıları açıyoruz. Bu, Yeni Demokrasi hükümetinin ve benim anayasal görevime göre, dışişleri bakanı olarak görevimden gösterilen çabadır.
Bu yıl Parlamento'ya sunulan ilk tasarı, İyon Denizi'ndeki karasularının 12 deniz miline uzatılması oldu. Ege'de böyle bir şeyin olması mümkün mü?
Nikos Dendias: İlgili yasa tasarısı Meclis'e çoktan sunuldu. Ve hemen oylanacak. Önemini küçümsememek doğru olur. Bu, Yunan devleti için her zaman barışçıl yollarla ve uluslararası hukuk temelinde 1947'den beri yaşanan ilk bölgesel genişlemedir. Bu genişleme, ülkemizin vazgeçilmez bir hakkıdır. Ama ana sorunuza geri dönmeme izin verin: Ülkenin diğer bölgelerinde genişlemeye hazırlanıyoruz. İlerlemek için uygun gördüğümüzde hazır olabilmemiz için gerekli teknik adımları atıyoruz. Bunun ne zaman olacağı siyasi bir seçimdir.
Geçenlerde Arnavutluk başbakanıyla tekrar görüştünüz. Sınır belirleme tartışmalarında ilerleme olabileceğine inanıyor musunuz? Yani, Lahey'deki mahkemeye gitmek yakın mı?
Nikos Dendias: Artık Arnavutluk başbakanı ile samimi bir işbirliğimiz var. Onunla hem Tiran'a yaptığım ziyarette hem de onun birkaç gün önceki Atina ziyareti sırasında tüm ikili ve bölgesel meseleler hakkında uzun uzun konuşma şansım oldu. Lahey'e başvuru söz konusu olduğunda, ilgili teknik gruplar çalışmalarını sürdürüyor. Amaç, tahkim belgesini bir an önce imzalamak ve sunmak, sanırım Nisan ayında Arnavutluk'ta yapılacak parlamento seçimlerinden sonra.
Tüm Arnavut siyasi partilerinin, iki ülke arasındaki deniz bölgelerinin sınırlandırılması sorununun Lahey'deki Uluslararası Mahkeme tarafından Uluslararası Deniz Hukuku temelinde çözülmesi gerektiğine inandığını not ediyorum. Türk meslektaşlarımıza da bunu söylüyoruz. Ayrıca, Bay Rama'nın Yunanistan'ın karasularını 12 mil'e çıkarmak için devredilemez, tek taraflı bir hakka sahip olduğunu kabul ettiğini hatırlatmak özellikle yararlıdır. Gerçekten de Arnavutluk'un 30 yıl önce aynı şeyi yaptığını ekledi. Ve bu nedenle, başka hiçbir ülke bu hakka karşı çıkamaz ya da - ekleyebilir miyim - bizi savaşla tehdit edemez [devam ettiği için].
Türkiye ile keşif amaçlı görüşmelerden önemli bir sonuç çıkacağı konusunda iyimser misiniz? Ankara'nın samimiyetle diyalog istediğini düşünüyor musunuz? Atina'nın konuşmak istediği şey tam olarak nedir? Çünkü görünüşe göre Ankara önerdiğiniz gündeme katılmıyor.
Nikos Dendias: Son sorunuzla başlamama izin verin. Pek çok durumda da söylediğimiz gibi, keşif görüşmelerinin gündemi özeldir ve değiştirilemez. Bir sonraki müzakere turu 61. tur olacak. Bu görüşmeler yirmi yıl önce başladı. Taraflardan biri tek taraflı olarak gündemi genişletemez. Bu, müzakereleri baltalama çabası olur. Ankara'nın samimi olup olmadığı görülecek. Kendi açımızdan, bu görüşmeler ne zaman yeniden başlarsa, içten ve yapıcı bir şekilde görüşmelere katılacağız.
Şimdi, bana bu temasların sonucunun ne olacağını ve iyimser olup olmadığımızı sorarsanız, futboldan bir örnekle cevap vereceğim: Bir koça belirli bir maçla ilgili tahmini sorulduğunda. Şöyle der: "Benim tahminim mi? Ancak oyunun sonunda." Elbette, yükümlülüğümüz gibi tüm sonuçlara hazırlıklıyız. Ama beni endişelendiren şeyi size anlatacağım: 2021 Türkiye'si, şimdiye kadarki keşifsel görüşmelerin son turunun yapıldığı 2016'nın Türkiye'si değil. Ve kesinlikle bugünün Türkiye'si, Avrupa Birliği'ne katılmayı dört gözle beklediği 2000'li yılların başındaki gibi değil. Ama elbette kimse Türkiye adına başka bir Türk yüzleşmesine karar veremez. Şiddetle arzuluyorum.
Atina yeni ABD yönetiminden ne bekleyebilir? Son zamanlarda Amerika Birleşik Devletleri ile Karşılıklı Savunma İşbirliği Anlaşması'nın (MDCA) güncellenmesi hakkında konuşuluyor. Bunun ABD askeri ayak izinde bir artış anlamına gelip gelmediğini ve eğer öyleyse, hangi yollarla olacağını açıklayabilir misiniz?
Nikos Dendias: Önceki ABD yönetimiyle ve özellikle meslektaşım Mike Pompeo ile işbirliğinin örnek teşkil ettiğini söyleyerek başlamama izin verin. İkili ilişkilerin geçmişte ulaşılmamış bir düzeye gelişmesine katkısı belirleyiciydi. Amacımız ABD ile ilişkilerimizi sürdürmek ve daha da güçlendirmektir. Yeni Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile ilk görüşme için sabırsızlanıyorum. Amacımız, MDCA'nın güncellenmesi müzakerelerini sonuçlandırmak, böylece önce uzun vadeli hale getirmek - yıllık bir güncellemeye ihtiyaç duymamak - ve ikincisi, ülkemizdeki Amerikan askeri ayak izi, bizim ülkenin stratejik önemi. Amerikan varlığı Soğuk Savaş dönemi ve Soğuk Savaş mantığına dayalı askeri üsler oluşturmaktan ibaret değil. Esnek olacak ve güncel gerçeklere uyarlanacaktır. Ve daha geniş alanda ülkemizin jeopolitik önemini güçlendirecektir. Yararlı bulduğum bir şey, Doğu Akdeniz'in geniş kesiminde hem diplomatik hem de askeri yoğun ve sürekli bir mevcudiyet.
BAE ile zaten bir anlaşma imzaladınız ve Suudi Arabistan ile ağırlıklı olarak savunma karakterli bir anlaşma yakın. İsrail ile ilişkiler güçlenirken, Mısır gibi Arap ülkeleriyle ilişkiler gelişiyor. Bu bölgesel ortam Türk provokasyonlarını sınırlamaya hizmet edebilir mi?
Nikos Dendias: Cevabım evet, ancak belirli koşullar altında. Bahsettiğiniz ülkelerin Türkiye ile bazı düzeylerde zor ilişkileri var. Ancak bu, yalnızca Türkiye’nin saldırgan ve yayılmacı politikasından kaynaklanıyor. 100 yıldan fazla bir süre önce Batı, o zamanki Osmanlı İmparatorluğunu "hasta adam" olarak görüyordu. Şimdi Türkiye, daha önce Osmanlı İmparatorluğu tarafından yönetilen bölgede "büyük revizyonist" olarak kendini kabul ettirmeyi hedefliyor. Bu yaklaşım uluslararası hukukun temel ilkelerine aykırıdır, bölgesel barış ve istikrarı baltalamakta ve elbette savunma reflekslerine neden olmaktadır. Maalesef revizyonist bir Türkiye meselesi, tüm ülkelerden meslektaşlarımla yaptığım görüşmelerin gündeminde yer alıyor.
Bu yönüyle geliştirdiğimiz çeşitli girişimler aynı zamanda Türkiye’nin saldırgan davranışını da sınırlamayı hedefliyor. Ancak, şunun altını çizmeme izin verin: Bir bütün olarak ülkeyi değil, belirli bir davranışı kapsamaktan bahsediyorum. Bu ülkelerle ikili ya da çok taraflı ilişkilerimizi geliştirmemiz başkalarına karşı değildir ve bunu sık sık belirtmişimdir. Aksine, Türkiye'nin bu oluşumların bir parçası olabileceğini sık sık söyledik; çok basit ama çok önemli bir ön koşulla: farklılıkların uluslararası hukuk temelinde barışçıl bir şekilde çözülmesi gerektiğini kabul etmek.
Türkiye’nin revizyonist ve saldırgan tavrının kaçınılmaz olarak umduklarının tam tersi sonuçlara yol açtığını kabul etmesini çok derinden ve içtenlikle umuyorum. Ciddi ekonomik zorluklarla karşı karşıya olduğu mevcut koşullarda, Türkiye'nin yönünü kökten değiştirmesinin ve kısır yayılmacı özlemlerinden vazgeçmesinin uygun olacağını düşünüyorum. Ayrıca tüm saygımla, bunun Türk halkının çıkarına olduğunu düşünüyorum. Her halükarda, Türk toplumunun çok büyük bir kısmı Avrupa geleceğini Türkiye için tek umut olarak görüyor.
* Bu röportaj, Yunanistan ile Türkiye arasındaki keşif görüşmelerinin duyurulmasından önce gerçekleşti.
Vassilis Nedos, 12 Ocak 2021, Ekathimerini
(*) Yunan politikacıların Megali İdea hedefi, batıda Bizans'ın zamanında İyonya Denizi'nde hakimiyet altına aldığı toprakları, doğuda Küçük Asya ve Karadeniz'i, kuzeyde Trakya, Makedonya ve Epir'i, güneyde Girit ve Kıbrıs'ı hakimiyet altına alıp; başkenti Konstantinopolis yaparak Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nu diriltmektir. Seçkin Deniz
Seçkin Deniz, 24.01.2021, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.