SA9309/KY1-CÇ780: Muhalefet'in İflâsı: Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi- 3. Bölüm (2)- Son

  Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk

Bu yeni partinin önceki çalışmalarından birisi, Osmanlı hükümetini terbiye için Rusya Çarı'na, İngiltere Kralı'na ve Fransa Cumhurbaşkanı'na telgraf çekmek ve dolayısıyla müdahalelerini istemek oldu. Yabancı gazetelere verdikleri ilanda: "Türkiye'de iktidar olan zalim baskıcı yönetim, muhalefete imkân bırakmadığı için, iktidar partisinin kurbanlarını etrafında toplamış olan İtilaf ve Hürriyet Partisinin Paris'te merkez kurduğu" bildiriliyordu. 

İttihat Partisi "Merkeziyet" taraftarıydı. Ve kendisine özel bir siyaset tavrı vardı. Son zamanlarda, bu tarzı değiştirme gereği duydu. Görüyoruz ki hükümet ve parti ileri gelenleri, bu özelliği takdir ediyor.

Umut edelim ki genel siyaset ve idaremiz, zamanın gerekleri ve gerçek ihtiyaçlar ile uygun bir şekil alır.

SA9302/KY1-CÇ779: Muhalefet'in İflâsı: Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi- 3. Bölüm (1)

  Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk

Sonunda olan oldu, biten bitti. Tarih diyecektir ki: "Türklerin yıkılışı, yine yardımlaşma ve kardeşliği, birliklerini kaybetmelerinden ve biri diğerinin gözünü çıkararak iç ve dış unsurlar ayrılığa fırsat ve güç vermelerinden ileri gelmiştir."

 Üçüncü Bölüm

Sonuç ve Değerlendirme

Geçirmiş olduğumuz tarihsel dönem ve yönetim biçimi nedeniyle Osmanlı halkları ve özellikle Müslüman unsur, seçim ve siyasi tartışmalar, takdir ve taltif etme gibi Meşruti bir hükümette bir millet için gerekli olan tavır ve özelliklerden yoksundu.

SA9295/KY1-CÇ778: Muhalefet'in İflâsı: Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi- 2. Bölüm (4)

  Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk

Şu hâlde, yeni komite, kabineyi düşürmek için hangi araca baş vuracaktı? Sonunda vereceğimiz açıklamadan ayrı olmak üzere yeni komite son davasını da inkâr ederek karışıklık isyan ve daha doğrusu darbe ve muhtıra usullerine başvurmuştur. 

Artık yukarıda bildirdiğimiz gibi dağılan İtilaf Partisi yerine yeni bir komite gelmiş ise de İtilaf adına açılan teşkilatların ve hele taşra bireylerinin bundan haberi yoktu.

Yeni komite, bütün zamanını Kâmil Paşa Kabinesi aleyhinde propaganda yapmakla ve eski arkadaşlarını aşağılama ve teşhirle uğraşmakla vakit geçiriyordu.

SA9288/KY1-CÇ777: Muhalefet'in İflâsı: Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi- 2. Bölüm (3)

  Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk

Bundan bizdeki itiraz ve ihtiras siyasetinin nasıl bir seviye edindiği ve bizde ancak hoşnut ve tek adamlığın esas ruh olduğu anlaşılır.

Kâmil Paşa kabinesini kurdu. Ancak listede İsmail ve Basri Beylerin isimleri mevcut değildi. Bu hayal kırıklığı, pek acı olmuş ise de Gümülcineli ve arkadaşlarının henüz umutlarını yıkmamıştı.

Alelacele Sadık Bey'le Gümülcineli ve daha bir kaç kişi, Kâmil Paşa'yı kutlamak için konağa gitmişlerdi. Kutlamanın ardından Sadık Bey, Paşa ile yalnız kalarak İsmail Bey'in İstanbul valiliğine ve Basri Bey'in de başmabeyinciliğe atanmasını rica etmiş ise de aldığı dolaylı cevapta başmabeyincinin değiştirilmesinin olası olmadığını bildirmişlerdi.

SA9280/KY1-CÇ774: Muhalefet'in İflâsı: Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi- 2. Bölüm (2)

 Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk

Demek ki programlar, prensipler, bildiriler, hepsi ve hepsi kamuoyunu eğlendirmek için düzenlenen şeyler olup partilerde geçerli olan asıl düşünce "ihtiras, tamah ve hükmetme" kavramlarında içkinmiş.

Gazi Muhtar Kabinesi zamanında ve savaşın ilanını izleyen dönemde, Sadık Bey, İtilaf ve Hürriyet Partisi adına bir bildiri yayınlamıştı.

Bu bildirinin anlamı: Savaş zamanında parti mücadelesinin uygun olmayacağından ve herkesin el birliğiyle vatan savunmasına çalışmasının gerekeceğinden İtilaf partisinin siyasi faaliyetini durdurduğu ve teşkilatlarının kapatıldığından ibaretti.

SA9270/KY1-CÇ772: Muhalefet'in İflâsı: Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi- 2. Bölüm (1)

Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk

Osmanlı memleketinde toplumsal sınıflar içinde, bir düşünce ve amaç uğrunda üç beş kuruş feda edebilecek sınıflar, ancak tüccar ve memur sınıflarıdır. İtilaf Partisi'nde tüccar ve memur pek azdı.

 İkinci Bölüm

Sadık Bey'in Zor Durumu- İtilafın Değişiminin Başlangıcı- Sadık Bey'in Beyannamesi ve Çözülmenin Başlangıcı- Kâmil Paşa'ya Sadık Bey'in teklifi- Kâmil Paşa Kabinesi- Kutlamalar ve Yeni Teklifler- Görüşmeler ve Partinin Dağılması- Yeni Komite ve Tekelciler- Reşit Bey'e Saldırının Nedenleri- Kâmil Paşa'yı Başbakanlıktan Düşürme Kararı- Başbakan Adayı ve Anlaşma- Cumartesi Ne olacaktı?

Bizim görüşümüze göre İtilaf Partisi kadar birbirine karşıt görüşlerden oluşmuş partiyi yönetmek mümkün değildi. Partinin çeşitli cereyanlarını sahte bir uyumluluk içinde olduğunu göstermiş, parti rakiplerini düşürme gayreti gibi büyün üye ve bireyler arasında ortak olan arzuydu. Bu arzunun en aşağı derecede gerçekleşmesi, her cephenin kendi yolunda gitmesi sürecek ve parti ister istemez parçalanacaktı.

SA9262/KY1-CÇ770: Muhalefet'in İflâsı: Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi- 1. Bölüm (4)

Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk

Dört yüz yıllık Osmanlı tarihine göz atanlar itirafa zorunludurlar ki Kâmil Paşa'nın her başbakanlığı, millet için yeni bir felaket olayını haber veriyordu. Mısır, Doğu Rumeli, Bosna ve Hersek, Bulgaristan'ın Bağımsızlığı, Batı Trablus.. hep O'nun başbakanlığı zamanında Osmanlı varlığından koparılmıştı. Gerçek, bu felaketlerin sorumlusu ve müsebbibi Kâmil Paşadır denilemezse de ne kötü bir şanstır ki bütün olumsuzluklar, kötülükler O'nun idaresinde gerçekleşmiştir.

Yukarda söylediklerimiz gibi Gazi Muhtar-Kâmil Paşa Kabinesi siyasi partilerden hiç bir partiyi temsil etmiyordu. Diyebiliriz ki bu Kabinenin kamuoyu nezdinde de bir yakınlığı bir önemi yoktu. İttihat hükümetinin düşmesi üzerine iktidar olan bu Kabineye bazı yardakçı gazetecilerle bir takım bağımsız muhalifler "Büyük Kabine" unvanını vermişlerdi. Ancak pek kısa bir süre sonra büyük kabinenin en büyük muhalifi yine eski muhalifler olmuştur.

SA9248/KY1-CÇ769: Muhalefet'in İflâsı: Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi- 1. Bölüm (3)

Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk

Bizim tarafta ise, anlaşmazlıktan, parasızlıktan, beceriksizlikten ve aymazlıktan başka bir şey görülmüyordu. Yandaşlığımızda, karşıtlığımızda, idaremizde, yönetim düşüncelerimizde, hepsi ve hepsi başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Felaket üstüne felaket olmak üzere bu kadar tehlikeli ve önemli bir zamanda milletin kaderi, uyumsuz, ileri görüşlülük ve fiiliyattan uzak, amaçsız bir yürütme organı hakimdi.

Gazi Muhtar Kabinesi, hükümetin savaşacak bir durumda olmadığını biliyordu. Bununla birlikte Devlet-i Muazzama (Batılı Büyük Devletler) Berlin Konferansı'nın bu konuda içerdiği program dahilinde muamele yapılacağı cevabını verdi. Bu cevap, memleketin güvenliğine tamamıyla uygundu.

SA9234/KY1-CÇ768: Muhalefet'in İflâsı: Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi- 1. Bölüm (2)

Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk

İttihat ve Terakki partisi her ne yapsa, bir "Türk Partisi" şeklini yitirmeyecek ve sürekli Türk olmayan unsurların muhalefet ve karşı çıkışlarına maruz kalacaktı. Bu, Türklerin tarihi hatalarının zorunlu bir sonucuydu. Anayasa gereğince resmi dil ve eğitim Türkçe idi. Bu nitelik, farklı etniklerce Türklüğün tahakkümü şeklinde değerlendiriliyor ve unsurları "Türkleştirmek" için bir araç olduğu sayılıyordu. Arnavutlar, ulusal bir edebiyata ve yetkin bir dile sahip değilken bile ileri gelenleri Arnavutçanın yerel dil olmasını arzu ediyorlardı.

İttihat Terakki Partisi, aşırılık ve gafletin cezasını pek acı şekilde çekiyordu. Meşrutiyete henüz yeni kavuşan bir memlekette hükümete 'Parlamentarizm' şekli vermek, hem memleketin seviye ve gereksinimini anlamamak ve hem de toplumsal değişim yasalarını inkâr etmekti. 

SA8442/KY1-CÇ703: Muhalefet'in İflâsı: Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi- 1. Bölüm (1)

Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk

Ne çare ki Sadık Bey'in taraftarlarını da muhalefete katarak hızla başarılı olmak isteyenler, O'nu rahat bırakmadılar. Muhalif taraftarlarının tek bir çatı altında faaliyet göstermesi ve Sadık Bey'in de taraftarlarıyla onlara katılması için çeşitli projeler kaleme alındı. Bu projeler birleştirilerek bir program ve bir parti meydana geldi: 'İtilaf ve Hürriyet Partisi'.

Birinci Bölüm

Muhalif Parti- Grup Sorunu ve İtilaf-Demeç-Tartışma Biçimleri- Arnavutluk Karışıklığı-Resmi Bildiri-Gazi Muhtar-Kâmil Kabinesi-Rumların Teklifi ve Daniş Bey-Kâmil Paşa’nın Görüşme Tasarımı-Savaş- Meşrutiyet Yasasınca Gazi Muhtar Kabinesi-Kabine ve Muhalefet

Herkes işitti ve anladı ki bir meşrutiyet, karşıt düşünce felsefesi ve sosyolojisi üzerine kurulu ve siyaset yapan birden fazla partilerle idare olunur.

Osmanlı Millet Meclisi 'Doğal Partileri’n bulunması ve zorunlu ve birbirine benzer olanlar gibi bunların bir muhalefet gurubu olması da anlaşılır (açık)dı.

SA8425/KY1-CÇ702: Muhalefet'in İflâsı: Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi- Önsöz

Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk

- Paşa yaptığınız, sizin ve sizin gibilerin yönettiği muhalefet, acizler, hatalar, kumarhaneler, meyhaneler, eşkıyalıklar ve cinayetler içinde iflas etti. Eğer zerre kadar insaf ve anlayışınız, vatan sevgisi ve vicdanınız varsa, bu gerçeği itiraf ederek artık susunuz!

Uyarı ve Dilek

Bu esercikde gerçek dışı bir tek sözcük yoktur. Olayları aynen öyküleştiren bir tarihçedir. Eseri yazarken milleti uyarmaktan ve zavallı vatana naçiz bir hizmetten başka bir şeyi düşünmedik. İtilaf Fırkası, ileri gelenlerinden yasa yapıcılar arasında muhterisler ortaya çıkarsa engel olunacağını engel olunamaz ise bunu kamuoyuna duyuracaklarını vaat etmişti. Bu görevi yerine getiren çıkmadığı için şu eseri yazma gereği hissettik.