Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
The Ideas That Destroyed Sri Lanka
"Organik Tarım, Modern Para Teorisi ile buluşuyor ve işte sonuç."
Dünya Bankası tarafından sadece üç kısa yıl önce “üst-orta gelir” kategorisine yükseltilmiş bir ülke olan Sri Lanka, bugün sefalet içinde. Benim ölçümüme göre, eski cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa'nın 18 Kasım 2019'da göreve başlamasından bu yana para birimi ABD doları karşısında değerinin yüzde 54'ünü kaybetti ve enflasyon oranı yılda yüzde 115'te.
Eski Sri Lanka devlet başkanı Gotabaya Rajapaksa, 3 Ocak 2020'de Sri Lanka, Colombo'da.
Sri Lanka'nın hazinesinin hesaplarından birbiri ardına fazla para çekiliyor ve ülkenin döviz rezervleri negatif. Sri Lanka iflas etti, benzin gibi temel ihtiyaçları ithal edemiyor. Sri Lanka, dizlerinin üzerinde, dilencilik tasını Uluslararası Para Fonu'na ve onu dinleyebilecek herkese uzatmak zorunda kaldı.
Bu kadar dramatik bir çöküş nasıl bu kadar hızlı gerçekleşti? Görünen o ki, bunların hepsi tekno-yönetimsel uluslararası hareket ettiriciler ve çalkalayıcılardan oluşan epistemik bir topluluğun ve günümüzün iki nostrumunun eseriydi: Organik Tarım ve Modern Para Teorisi. İlk olarak, organik tarımın arkasındaki aktörlere ve Sri Lanka'daki feci sonuçlarına bir göz atalım.
7 Ocak 2016'da Nobel ödüllü Joseph “Joe” Stiglitz ve bugüne kadar etkili olan George Soros, Ranil Wickremesinghe ile bir araya geldi. Ranil Wickremesinghe o zaman Sri Lanka Başbakanıydı ve yakın zamanda sürgündeki cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa tarafından cumhurbaşkanı olarak atandı. Görünüşe göre, uzun süredir organik tarımın savunucusu olan Bay Stiglitz, altı kez Sri Lanka Başbakanı'nın kulağına fısıldamıştı.
Stiglitz-Soros-Wickremesinghe toplantısından iki hafta sonra, Bay Stiglitz, “Sri Lanka için Sırada Ne Var?” başlıklı bir makale yayınladı. Sri Lanka için organik tarımı savundu. Makale, İsviçre'nin Davos kentindeki Dünya Ekonomik Forumu tarafından hemen yayınlandı.
Güçlü epistemik topluluğun desteğiyle Gotabaya Rajapaksa, 2019'da Başkanlık için organik tarım, yeşile dönüş platformu için kampanya yürüttü; Bay Rajapaksa seçilirse sentetik gübreler ve böcek ilaçları detaylandırılacaktı. Bu politikaya “Refah ve İhtişam Manzaraları” adını verdi.
18 Kasım 2019'da Gotabaya Rajapaksa, Sri Lanka Devlet Başkanı seçildi. 26 Nisan 2021'de tüm sentetik gübre ve pestisitlerin ithalatına ve kullanımına tam bir yasak getirdi. Birkaç gün sonra, Dünya Bankası ve Avrupa Birliği, Sri Lanka Tarım Bakanlığı'na 28 milyon dolarlık ortak bir hibe verdi.
Temel tarım bilgisine sahip olan herkes için şaşırtıcı olmayan bu yasağın ani ve yıkıcı bir etkisi oldu. Yerli pirinç üretimi altı ayda yüzde 20 düştü ve pirinç fiyatı yüzde 50 arttı. Bir diğer önemli ürün olan çay üretimi de büyük darbe aldı.
Birleşmiş Milletler bu yeşile dönüşen felaketi badanaladı. 26 Ocak 2022'de, organik tarımın savunucusu olan Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, Sri Lanka hakkında bir rapor yayınladı. Rapor, gıda fiyatlarındaki artışların “ulusal para biriminin önemli ölçüde değer kaybetmesinin” bir sonucu olduğunu ve daha düşük mahsul veriminin artan girdi fiyatlarıyla açıklanabileceğini iddia ediyordu.
Her nasılsa, rapor odadaki filden bahsetmiyordu: Sri Lanka'nın organik tarım girişiminin feci etkileri. Peki ya diğer nostrum hakkında: Modern Para Teorisi (MMT)? Bu, uluslararası gevezelik sınıflarını dolduran solcular ve onların kamp takipçileri tarafından pazarlanan felaket için başka bir formüldü.
MMT, John Law'ın 18. yüzyılın başlarında Fransa'daki feci Mississippi Bubble para basma deneyine kadar giden komik para planları geleneğinin en yenisidir. Bu planların ortak paydası ve altında yatan yanılgı, hükümetin veya evcil hayvan bankasının bir şekilde herkes için refaha giden yol için harcama yapabileceği ve basabileceği fikridir.
Rajapaksa hükümeti, organik tarım kirpisini yuttuğu kadar hızlı bir şekilde MMT'yi satın aldı. Rajapaksa hükümeti serbestçe harcadı, büyük açıklar verdi ve hükümet borçlarını arttırdı. Sri Lanka Merkez Bankası büyük bir kolaylaştırıcı oldu. Nitekim, 2020'de bankanın yöneticisi WD Lakshman şunları söyledi:
“Borç sürdürülebilirliği konusundaki korkular asılsız görünüyor. Rupi cinsinden tahviller 'egemen güç' içinde olduğundan, Modern Para Teorisi gibi fikirlerin belirttiği gibi bunları geri ödemek için para basılabilirdi.” Yani, işte buradasınız. İlk kez, bir merkez bankasının bir yöneticisi, kamuya açık ve eleni bir şekilde MMT'yi benimsiyordu.
George Soros ve Profesör Stiglitz gibilerinin önderlik ettiği epistemik topluluk, ağır bir yıkım topunu savuruyor. Otuz beş yıl önce, Fransız filozof Michel Foucault, bu uluslararası hareket ettiricilerin ve çalkalayıcıların verebileceği zarar konusunda uyarmıştı. Foucault'nun uyardığı gibi: “kitlelerin şeyleri anlamak için entelektüellere ihtiyacı yoktur; aydınlardan daha eksiksiz, açık ve daha iyi bir bilgiye sahipler ve bunu iyi ifade edebiliyorlar.”
Steve Hanke, 19 Temmuz 2022, New York The Sun
(Steve Hanke, Baltimore'daki Johns Hopkins Üniversitesi'nde uygulamalı ekonomi profesörüdür. "Para Doktoru" olarak bilinen Bay Hanke, hiperenflasyon konusunda dünyanın uzmanlarından biridir.)
Seçkin Deniz, 05.08.2022, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.