Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
"BM'nin net sıfır emisyon hedefi, Trump yönetiminin ABD'nin nakliye sistemini yeniden düzenleme çabalarıyla doruğa ulaşıyor."
Uluslararası Denizcilik Örgütü'nün (IMO) denizcilik sektöründe sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik yeni kurallar konusunda yaklaşan toplantısı öncesinde bir tartışma yaşanıyor. 14-17 Ekim tarihlerinde yapılacak toplantıda resmi onayın, Amerika Birleşik Devletleri'nin Ağustos ayında düzenlemelere karşı çıktığını açıklayıp diğer hükümetleri teklifi reddetmeye veya misillemeyle karşı karşıya kalmaya çağırmasına kadar alındığı varsayılıyordu.
IMO, bu tür bir çatışma için beklenmedik bir yer. Birleşmiş Milletler'in deniz güvenliği ve emniyeti için evrensel standartlar belirlemeye odaklanan uzmanlaşmış bir kuruluşu olarak IMO, nadiren tartışmalı bir konu. Nitekim IMO, Trump yönetiminin 2026 mali yılı bütçe talebinde ABD fonuna layık görülen sayılı BM kuruluşundan biri . Özellikle, standart belirleme, kirliliği azaltma ve deniz felaketlerini önleme çabaları ve "denizcilik rotalarının terörizme ve ilgili tehditlere karşı güvenliğini sağlamaya" yardımcı olarak ABD güvenliğini artırmasıyla öne çıktı.
Ancak IMO, Trump yönetiminin hedefi haline geldi.
Anlaşmazlık, Amerika Birleşik Devletleri'nin gemiler tarafından deniz ortamının kirlenmesini önlemek amacıyla 1980 yılında onayladığı mevcut Gemilerden Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşme'nin (MARPOL) taslak değişikliklerinden kaynaklanıyor. Ekim ayında onaylanması halinde yeni kurallar, MARPOL'ün Ek VI'sına eklenecek ve " zımni kabul " adı verilen bir süreçle kabulünden 16 ay sonra anlaşma ve ekin tüm tarafları için geçerli olacak . Amerika Birleşik Devletleri hem MARPOL'e hem de sözleşmenin Ek VI'sına taraftır.
Bu düzenlemeler, 5.000 brüt tonajın üzerindeki gemiler için zorunlu yakıt standartları ve bunlara uymayanlara mali cezalar yoluyla IMO " Net Sıfır Çerçevesi " ni uygulamayı amaçlamaktadır . Askeri ve yerel nakliye gemileri muaftır. Ancak, genel olarak, kapsam dahilindeki gemiler, nakliye sektöründen kaynaklanan küresel emisyonların yaklaşık %85'ini oluşturmaktadır.
Öneriye göre, gemiler yıllık sera gazı yakıt yoğunluklarını (kullanılan her birim enerji için salınan sera gazı miktarı) azaltmak zorunda. Özellikle, 2028'den 2035'e kadar her yıl artan iki belirlenmiş eşiğin üzerinde emisyona sahip gemilerin , "IMO Net Sıfır Fonu"na para cezası (ilk eşiğin üzerindeki her ton için 100 dolar, ikinci eşiğin üzerindeki her ton için 380 dolar) ödemesi gerekecek. Gelirler, düşük emisyonlu gemileri ödüllendirmek, araştırma ve teknoloji transferini desteklemek ve düzenlemelerin savunmasız ülkeler üzerindeki etkisini azaltmaya yardımcı olmak için kullanılacak.
Yeni düzenlemelerin etkisi ne olacak? En son IMO araştırması, gemi taşımacılığının küresel insan kaynaklı emisyonların %2,89'undan sorumlu olduğunu ortaya koydu . IMO, düzenlemelerin gemi taşımacılığından kaynaklanan sera gazı emisyonlarını %40 oranında azaltabileceğini öngörüyor . Dolayısıyla, her şey planlandığı gibi giderse, düzenlemeler küresel sera gazı emisyonlarını yaklaşık %1 oranında azaltacak.
Ancak işler planlandığı gibi gitmeyebilir.
Yeni düzenlemeler 2027'de yürürlüğe girecek ve gemilere uyum sağlamaları için nispeten kısa bir süre tanıyacak. Nakliye şirketlerine göre , para cezaları "2030 yılına kadar yılda yaklaşık 20 ila 30 milyar dolar"a ulaşabilirken, küresel filonun hedefleri %10 gibi küçük bir oranda bile tutturamaması durumunda toplam cezanın 2035 yılına kadar 300 milyar doları aşması muhtemel.
Mali cezalar, uyumu teşvik etmeyi amaçlıyor. Ancak, uyum maliyetleri daha da yüksek. Mevcut küresel filonun %90'ından fazlası geleneksel yakıtlar kullanıyor ve daha çevre dostu alternatifleri kullanamıyor. Mevcut gemileri yenilemek pahalı ve bazıları bunun yerine ceza ödemeyi tercih edebilir.
Gemilerin güçlendirilmesine ek olarak, yeni alternatif yeşil yakıt üretimi ve depolama ve yakıt ikmal limanlarının yenilenmesiyle ilgili yatırımlar da dahil olmak üzere altyapının da elden geçirilmesi gerekiyor. Bir tahmine göre , "Uluslararası Denizcilik Örgütü'nün (IMO) 2050 emisyon hedeflerine ulaşmak için yatırım ölçeğinin 1,9 trilyon dolara kadar çıkması bekleniyor."
Son olarak, alternatif yeşil yakıtların geleneksel yakıtlardan çok daha pahalı olduğu , en az üç ila dört kat daha pahalı olduğu gerçeği de var . Dolayısıyla, yakıt maliyetlerinin yüzde 350 oranında artacağı öngörülüyor.
Genel olarak, nakliyeciler uysa da uymasa da veya sadece para cezası ödese de, IMO düzenlemeleri uygulanırsa nakliye maliyetinin artması muhtemeldir ve tüketiciler fiyatın yükünü çekecektir.
Amerika Birleşik Devletleri, bu önlemlere karşı çıkıyor ve bunları, "ulaşılamaz yakıt standartları ve emisyon hedeflerine" ulaşmak için "sorumsuz bir BM kuruluşu tarafından Amerikalılara uygulanan küresel bir karbon vergisi" olarak görüyor ve bu da maliyetleri artıracak. Ayrıca, bu kuralların sıvılaştırılmış doğal gaz ve biyoyakıtlar gibi kanıtlanmış teknolojileri, Çin'in avantajlı olduğu amonyak ve metanol gibi alternatif yakıtlar lehine aşamalı olarak ortadan kaldıracağından endişe duyuyor.
Amerika Birleşik Devletleri, IMO'nun bu kuralları benimsemesi halinde, "vatandaşlarımızın, enerji tedarikçilerimizin, nakliye şirketlerimizin ve onların müşterilerinin veya turistlerimizin maliyetlerini artıracak hiçbir eyleme müsamaha göstermeyeceğini... ve misilleme yapmaktan veya çözüm yolları aramaktan çekinmeyeceğini" belirtti. Daha sonra, bu çözümlerin "gümrük vergileri, vize kısıtlamaları ve liman vergilerini" içerebileceğini açıkladı .
IMO, ABD'nin baskısına rağmen yeni düzenlemeleri kabul edecek mi? Taslak, IMO Deniz Çevresi Koruma Komitesi'nin bu yıl Nisan ayındaki toplantısında 63'e karşı 16 oyla ve 24 çekimser oyla kolayca kabul edildi . Ancak 63 ülke , 176 IMO üye ülkesinin yalnızca üçte birini oluşturuyor . Ekim ayında yapılacak oylamada, düzenlemeleri engellemeye veya hükümetleri değişiklikleri değerlendirmeye ikna etmeye yetecek kadar muhalefet olabilir.
Bu, ABD'nin basitçe "hayır" oyu verip geri adım atabileceği bir durum değil.
ABD gemileri, yabancı limanlarda MARPOL'a uygunluk açısından denetime tabidir. Bu yeni düzenlemelerin ekleneceği Ek VI değişiklikleri de benzer şekilde geçerli olacaktır. Dolayısıyla, ABD yeni düzenlemelere karşı oy kullansa bile bundan etkilenecektir. Dolayısıyla misilleme tehdidi söz konusudur. Diğer hükümetler yeni IMO düzenlemelerini onaylarsa, ABD limanlarındaki yabancı gemilere karşılıklı ücretler veya denetimler uygulanabilir.
Ayrıca, ABD'nin MARPOL'ü ve ardından gelen ve "EPA ve USCG'nin Ek VI hükümlerini ortaklaşa ve iş birliği içinde uygulayacağını" öngören Mutabakat Zaptı'nı onaylaması yoluyla , ABD'nin yeni düzenlemelere karşı çıksa bile uyma yükümlülüğü doğacaktır. ABD'nin muhalefetinin düzeyine bağlı olarak, IMO Genel Sekreteri'ne fesih bildiriminin iletilmesinden 12 ay sonra yürürlüğe girecek olan MARPOL veya Ek VI'dan çekilme kararı alabilir . Bu durum, mevcut IMO standartlarını daha genel olarak baltalayabilir.
Benzer şekilde, Avrupa Birliği de IMO'da değerlendirilenlere benzer yakıt ve emisyon standartları yürürlüğe koydu. ABD'nin tutumunu ortaya koymasıyla birlikte, AB bu düzenlemeleri ABD gemilerine uygularsa, yeni IMO düzenlemeleri kabul edildiğinde tehdit edilene benzer bir tepkiye yol açabilir .
Diğer ülkelerin, ABD'nin önerilen IMO düzenlemelerine karşı çıkışını ciddiye alması gerekiyor. Yönetim, yıkıcı olmaya ve tehdit ettiği ticaret önlemlerini uygulamaya istekli olduğunu gösterdi. Mevcut kuralları ve ilişkileri korurken ABD'nin endişelerini giderecek bir çıkış yolu veya alternatif, ihtiyatlı bir yoldur.
Brett D. Schaefer, 9 Ekim 2025, The National Interest
(Brett D. Schaefer , Amerikan Girişim Enstitüsü'nde (AEI) kıdemli araştırmacıdır ve burada çok taraflı antlaşmalar, barışı koruma, Birleşmiş Milletler ve uluslararası örgütlere odaklanmaktadır.)
Eyüp Kaan, 03.11.2025, Sonsuz Ark, Çevirmen Yazar, Sonsuz Ark Çevirileri
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.