Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
The Economics of Crazy
Birçok insanın Donald Trump'ın ülke için tutarlı bir ekonomik planı olduğunu iddia etme ihtiyacı duyması dikkat çekici. Trump'ın ekibinin, onun gelişigüzel saçmalamalarının ve öfkeli intikam eylemlerinin büyük bir stratejinin parçası olduğunu iddia etmesi anlaşılabilir, ancak maaş bordrosunda olmayan biri neden bu bariz saçmalığa destek olsun ki?
Fotoğraf: Nathaniel St. Clair
Dikkat eden herkes için, Donald Trump'ın ekonomiden bihaber olduğu oldukça açık olmalı. Konuyu daha iyi anlamak için bariz bir örnek verelim: Trump ilaç fiyatlarını defalarca yüzde 800, 900, hatta 1.500 oranında düşürme sözü verdi. Haklı olarak söylediği gibi, kimse bunun mümkün olabileceğini düşünmüyordu.
Bir iki kez kafasının karışması ve ilaç şirketlerinin insanlara ilaçlarını kullanmaları için para ödediğini düşünmediğiniz sürece fiyatların yüzde 100'den fazla düşürülemeyeceğini unutması büyük bir sorun teşkil etmezdi. Ancak Trump bunu aylardır defalarca yaptı.
Bu bize iki şeyi gösteriyor. Birincisi, aritmetik ve yüzdeler hakkında temel bir anlayışa bile sahip değil. Bu başlı başına kötü bir durum. Sonuçta başkan bazen doğrudan anlaşmalar müzakere ediyor ve bir konuda anlaştıktan sonra müzakere ortağını arayıp anlaştıkları şeyi anlamadığını söylemek zorunda kalması kötü olurdu.
Ancak diğer mesele daha da ciddi. Hazine Bakanı Bessent ve Trump'ın Ulusal Ekonomi Danışmanı Kevin Hassett gibi insanlar yüzdeleri anlıyor olmalı. Ama görünüşe göre, nasıl işlediğini açıklamaktan Trump'tan çok korkuyorlar. Bunun yerine, her hafta çıkıp ilaç fiyatlarını düşüreceği konusunda saçma sapan vaatlerde bulunarak kendini rezil etmesine izin veriyorlar.
Trump'ın tutarlı bir ekonomik stratejisi olup olmadığını değerlendirmeye çalışıyorsak bu gerçek çok önemli. Asıl mesele, ekonomi söz konusu olduğunda birçok konuda kafasının karışık olması. Diğer ülkelerin gümrük vergileri ödediğini ve ABD'ye çek gönderdiğini düşünüyor gibi görünüyor. Ayrıca rüzgar ve güneş enerjisinin çok pahalı enerji kaynakları olduğunu düşünüyor. Ve göreve geldiğinde ekonominin çökmekte olduğunu düşünüyor gibi görünüyor.
Tüm bu iddialar gerçeklikle 180 derece çelişiyor, ancak yardımcılarının Trump'ın sahip olduğu bu veya diğer saçma görüşler konusunda onu düzeltmesi son derece düşük bir ihtimal. Trump'ın gerçeklikle ne kadar alakasız olduğu ve yardımcılarının onu hiçbir konuda düzeltemediği göz önüne alındığında, neden tutarlı bir ekonomik stratejisi olduğunu düşünelim ki?
Çoğumuzun da belirttiği gibi, en katı serbest ticaret yanlıları bile gümrük vergilerinin faydalı bir amaca hizmet edebileceğini kabul edecektir. Gümrük vergileri, önemli endüstrileri güçlendirmek için stratejik olarak kullanılabilir. Biden da gelişmiş bilgisayar çipleri, elektrikli araçlar, piller, rüzgar, güneş ve diğer temiz enerji türlerinin yerli üretimini teşvik etmek için gümrük vergilerini, sübvansiyonlar ve düzenleyici değişikliklerle birlikte kullandığında tam olarak bunu yapmaya çalıştı.
Peki, Trump'ın ithal çeliğe uyguladığı %50'lik gümrük vergisi gibi en yüksek gümrük vergilerinden bazıları, diğer imalat sanayilerinin girdisi olan ara mallara ayrılmışken, gümrük vergisi politikasının tutarlılığı ne olabilir? Trump, Dünya Kupası sırasında yayınlanan bir televizyon reklamını beğenmediği için Kanada'dan yapılan ithalata %10 ek gümrük vergisi uygulanmasının mantığı ne? Hindistan da, başkanı Trump'ın Nobel Barış Ödülü alma çabalarını desteklemediği için ihracatına %50 gümrük vergisiyle karşı karşıya kaldı.
Trump'ın bu ve diğer gümrük vergisi kararlarını, göreve geldiğinden beri aldığı diğer birçok ekonomik kararla birlikte bir araya getirmeye çalışan herkes, tutarlı bir şey bulabileceklerini sanıyorsa, gerçekten çok ileri gidiyor demektir. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki politikaların, cebini doldurmaktan başka ne yaptığından haberi olmayan bir çocuk tarafından belirlenmesi ülke ve dünya için kötü, ama gerçek bu.
Büyük entelektüel mecralarda Trump'ın büyük stratejisini anlatan düşünceli yazılara yönelik bir pazar olabilir, ancak bu da piyasa başarısızlığının bir başka örneği. Ortada hiçbir şey yok.
Dean Baker, 29 Ekim 2025, CounterPunch
(Dean Baker, Washington DC'deki the Center for Economic and Policy Research (Ekonomi ve Politika Araştırmaları Merkezi)'nin kıdemli ekonomistidir.)
Eyüp Kaan, 01.12.2025, Sonsuz Ark, Çevirmen Yazar, Sonsuz Ark Çevirileri
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.