Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
"Bilim insanları, insan beyninin, yüz, kol veya bacaktaki rahatsızlığı hafifletirken farklı bölgelerin tepki verdiği dahili bir "ağrı haritası" tuttuğunu keşfettiler. İlginç bir şekilde, plasebo ağrı kesici etkisi yalnızca beynin ağrının oluşmasını beklediği bölgede gerçekleşir. Araştırmacılar, bu bilginin gelecekte ağrı tedavisine yönelik daha güvenli ve daha odaklı yaklaşımların geliştirilmesine yol açabileceğini söylüyor."
Brain’s “Pain Map” Discovered: Scientists Find Opioid-Free Path to Relief
Yapılan yeni bir araştırma, insan beyninde yüz, kol veya bacaktaki ağrıyı hafifletirken farklı bölgelerde etkinleşen yerleşik bir ağrı haritasının bulunduğunu ortaya koydu.
Omurilik Sinir Ağrısı İllüstrasyonu. Kaynak: Stock
Sidney Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, beyin sapında ağrıyı vücuttaki yerine göre farklı şekilde düzenleyen ayrıntılı bir harita benzeri sistem keşfettiler. Bu keşif, kronik ağrı için opioidlere bağlı olmayan daha güvenli ve daha kesin tedavilerin geliştirilmesine yardımcı olabilir.
Beyin sapı, beyin ve omurilik arasında hayati bir iletişim halkası görevi görerek beyne giden ve beyinden gelen her sinyali yönlendirir. Ayrıca düşünce, duyusal işleme ve hayatta kalma için gerekli olan nörokimyasalların çoğunu üretir.
Science dergisinde yayımlanan araştırmada, dünyanın en gelişmiş beyin tarama teknolojilerinden biri olan ve şu anda Avustralya'da yalnızca iki tanesi bulunan 7 Tesla fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme ( fMRI ) teknolojisi kullanılarak, beyin sapının iki önemli bölgesinin plasebo etkisiyle ağrıyı nasıl düzenlediği belirlendi.
Tıp Bilimleri Fakültesi ve Beyin ve Zihin Merkezi'nde araştırma görevlisi ve başyazar Dr. Lewis Crawford şunları söylüyor: "İnsan beyin sapında bu kadar hassas ve ayrıntılı bir ağrı haritası ilk kez gördük. Bu bize, ağrıyı deneyimleyen vücudun belirli bir bölümüne göre ağrı kesici etki gösterdiğini gösteriyor."
Araştırma, yazarlardan biri olan Tıp Bilimleri Fakültesi Başkan Yardımcısı ve Dr. Crawford'un akıl hocası Profesör Kevin Keay'in onlarca yıllık çalışmalarına dayanıyor.
Plasebo ağrı kesici nasıl çalışır?
Deneyde, 93 sağlıklı gönüllünün vücutlarının çeşitli bölgelerine ısı uygulandı. Ardından, araştırmacılar sıcaklığı gizlice düşürürken, katılımcılara kremin rahatsızlıklarını etkili bir şekilde hafiflettiğine inanmaları için plasebo etkili bir ağrı kesici krem uygulandı.
Her katılımcının ağrı eşiği, orta düzeyde ağrı üretecek şekilde bireysel olarak kalibre edildi. 0'dan (ağrı yok) 100'e (hayal edilebilecek en şiddetli ağrı) kadar kendi kendine bildirilen bir ağrı ölçeği kullanılarak, araştırmacılar her katılımcının orta düzeyde ağrı algısına uyan 40 ila 50 derece arasında bir ısı seviyesi belirlediler.
Daha sonra, karşılaştırma amacıyla plasebo uygulanan bölgeye ve tedavi edilmeyen ayrı bir bölgeye aynı ağrı uyarıcısı uygulandı. Katılımcıların %61'i, plasebo kreminin ilk uygulandığı bölgede hala daha az ağrı olduğunu bildirdi; bu, gerçek bir plasebo yanıtının tipik bir örneğidir.
Dr. Crawford, "Yüz ağrısını hafifletirken beyin sapının üst kısımlarının daha aktif olduğunu, kol veya bacak ağrılarında ise alt bölgelerin daha aktif olduğunu bulduk" diyor.
Bu süreçte iki önemli beyin sapı bölgesi rol oynar: periaqueductal gri (PAG) ve rostral ventromedial medulla (RVM). Bu bölgeler, ağrı kesicinin yönlendirildiği yere bağlı olarak farklı aktivite örüntüleri gösterdi; PAG ve RVM'nin üst kısımları yüz ağrısı için daha aktifken, alt kısımları kol veya bacak ağrısı için daha aktifti.
Dr. Crawford, "Beynin doğal ağrı kesici sistemi düşündüğümüzden daha incelikli," diyor. "Esasen, belirli bölgelerdeki ağrıyı kontrol etmek için yerleşik bir sisteme sahip. Sadece her yerde ağrıyı kesmekle kalmıyor; aynı zamanda son derece koordineli, anatomik olarak hassas bir sistemle çalışıyor."
Ağrıyı hafifletmenin yeni bir yolu
Beyin sapı bölgelerinin vücudun farklı bölgelerine nasıl bağlı olduğunun anlaşılması, yaygın yan etkilere yol açmadan ağrıyı azaltan invaziv olmayan tedavilerin geliştirilmesi için yeni yollar açabilir.
Tıp Bilimleri Fakültesi ve Beyin ve Zihin Merkezi'nde kıdemli yazar ve profesör olan Profesör Luke Henderson, "Artık beynin ağrıyı mekansal olarak organize bir şekilde nasıl kontrol ettiğine dair bir planımız var," diyor. "Bu, özellikle vücutlarının belirli bir bölgesinde kronik ağrı çeken kişiler için daha etkili ve kişiselleştirilmiş tedaviler tasarlamamıza yardımcı olabilir."
Çalışma ayrıca, plasebo ağrı kesicilerin nasıl çalıştığına dair uzun süredir devam eden varsayımlara da meydan okuyor. Uzmanlar, beynin opioid sistemine güvenmek yerine, beyin sapının farklı bir bölümünün -lateral PAG- sadece sorumlu olmadığını, aynı zamanda opioid kullanmadan da çalıştığını ve bunun yerine kanabinoid aktivitesiyle bağlantılı olabileceğini söylüyor.
Dr. Crawford, "Opioid bazlı ağrı kesiciler genellikle beynin merkezi bölgelerini harekete geçirir ve tüm vücudu etkileyebilir; oysa tespit ettiğimiz kanabinoid devresinin beyin sapının daha hedefli bölgelerinde çalıştığı görülüyor," diyor. "Bu, kanabinoidlerin lokalize, opioid olmayan ağrı kontrolünde rol oynayabileceği fikrini destekliyor."
Dr. Crawford, "Ağrı kesicinin beyinde tam olarak nerede gerçekleştiğini bilmek, o bölgeyi hedefleyebileceğimiz veya bir ilacın doğru yerde işe yarayıp yaramadığını değerlendirebileceğimiz anlamına geliyor," diyor. "Bu, kronik ağrı için opioidlere dayanmayan ve beynin ağrı kesicinin gelmesini beklediği yerde tam olarak etki eden daha kesin tedavilere yol açabilir; bu da ağrı yönetimi için büyük bir adım."
Sidney Üniversitesi, 26 Ekim 2025, SciTechDaily
Mustafa Tamer, 05.11.2025, Sonsuz Ark, Çeviri, Bilim ve Teknoloji, Aklın Merdivenleri
Referans: Lewis S. Crawford, Fernando A. Tinoco Mendoza, Rebecca V. Robertson, Noemi Meylakh, Paul M. Macey, Kirsty Bannister, Tor D. Wager, Vaughan G. Macefield, Kevin A. Keay ve Luke A. Henderson tarafından yazılan "Beyin sapı analjezik devrelerinin somatotopik organizasyonu", 28 Ağustos 2025, Science. DOI: 10.1126/science.adu8846
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.