Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
White House Floats the Idea of Blocking Out the Sun
"İklim değişikliğini savunanlar, iklim değişikliğini yavaşlatmak için jeomühendisliğin masada bir seçenek olabileceği ihtimalini yıllarca reddettiler. Ancak kullanımının kaçınılmaz olduğu bir noktada olabiliriz."
Geçtiğimiz hafta ABD hükümeti bilim kurgu dünyasına biraz daha yaklaştı. Beyaz Saray, kendi fikri olmadığını söylemekten çekinmediği 44 sayfalık bir raporda, iklim değişikliğini yavaşlatmak için güneşi engelleme fikri olan güneş radyasyonu yönetimi veya SRM teknolojisinin geliştirilmesi ve nihai olarak uygulanmasını araştırmak üzere beş yıllık bir araştırma planı ortaya koydu.
Hindistan'ın Poonch Bölgesi, Mendhar'da Hindistan-Pakistan sınırı boyunca uzanan Balnoi köyünde 9 Haziran'da güneş batıyor. NAZIM ALİ KHAN/NURPHOTO/GETTY IMAGES
Şüpheciler SRM'nin tehlikeli ve test edilmemiş olduğunu ve benzer şekilde bir felaket filminden fırlamış gibi görünen potansiyel etkilerin bir risk listesine sahip olduğunu söylüyor: kötüleşen kışlar, kaybolan musonlar, ozon tabakasına zarar ve zaten kurak olan bölgeleri harap edebilecek kuraklıklar. Son yıllarda önde gelen iklim bilimciler, bu teknolojinin araştırılması ve test edilmesi konusunda tam bir moratoryum çağrısında bulunmak üzere örgütlendiler.
Ancak diğerleri, aralarında ABD'nin de bulunduğu dünyanın en büyük kirleticileri iklim değişikliğinin yıkıcı etkilerinden kaçınmak için gerekli büyük ölçekli düzenlemeleri yapmaktan aciz göründükçe, bu teknolojinin kullanılmasının neredeyse kaçınılmaz hale geldiğini söylüyor.
Colgate Üniversitesi'nde çevre etiği uzmanı ve iklim mühendisliği etiği üzerine bir kitabın yazarı olan Toby Svoboda, "Asıl soru, yapmamız gerekeni yapmadığımıza göre ne yapmalıyız?" diyor. "Siyasi açıdan, Biden yönetiminin buna açık olduğunun sinyalini vermesi oldukça önemli."
Bilmeyenler için SRM, öncelikle yansıtıcı kimyasal bileşiklerin dünya atmosferine enjekte edilmesi yoluyla güneşin ısınma etkisini ve dolayısıyla insan kaynaklı iklim değişikliğinin kötüleşen etkilerini en aza indiren bir dizi oldukça tartışmalı jeomühendislik tekniğini kapsamaktadır.
Kongre tarafından 2022 ödenek tasarısının bir parçası olarak sipariş edilen yeni Beyaz Saray raporu, teknoloji veya kullanımı hakkında yeni bir politika yönergesi yayınlamaktan kaçınıyor. Ancak SRM'nin kullanılabileceği senaryoların geliştirilmesini öneriyor ve hatta teknolojinin küçük ölçekli, gerçek dünya dağıtımlarında test edilmesini destekliyor.
Daha fazla çalışma yapılması çağrısında bulunan rapor, SRM'nin insan sağlığı ve çevre üzerindeki potansiyel olarak geri döndürülemez etkilerinin hala büyük ölçüde bilinmediğini kabul etmektedir. Ancak rapor, "riske karşı risk" yaklaşımı olarak adlandırdığı ve dünyanın beklendiği gibi iklim hedeflerini tutturamaması halinde SRM'den kaynaklanabilecek olası etkileri potansiyel olarak daha kötü sonuçlara karşı tartacak bir yaklaşım önermektedir.
Rapor, dezavantajlarının önemli olabileceğini kabul etmekle birlikte, SRM ile ilgili temel araştırma sorularını büyük ölçüde olumlu, piyasa dostu bir ışık altında çerçeveliyor ve teknolojinin "doğal sermaye kâr paylarının" hayatta kalmasını nasıl sağlayabileceğini, "küresel ve ulusal tedarik zincirlerindeki en zayıf halkaları nasıl destekleyebileceğini" ve "konut, sigorta ve diğer piyasa başarısızlıkları riskini nasıl azaltabileceğini" soruyor.
Rapor SRM teknolojisinin kullanılmasının "önemli jeopolitik riskleri" beraberinde getireceğini kabul ederken, ABD'nin "SRM'nin diğer kamu ya da özel aktörler tarafından kullanılması ihtimaline karşı hazırlıklı olması" ve bunu tespit etmek için gerekli araçları geliştirmesi gerektiğini de belirtiyor.
Rapor çok erken gelmedi. Çin'de kuraklığın etkilerini hafifletmek için bazı sınırlı SRM teknolojileri kullanılmaya başlandı bile. Bill Gates, George Soros ve Jeff Bezos gibi milyarder yatırımcılar SRM araştırmalarına milyonlar akıttı. Ve risk sermayesi destekli özel girişimler mevcut düzenlemelerin sınırlarını aktif olarak test etmeye başlıyor.
Bu son gelişmeler SRM teknolojisinin araştırılması ve kullanımını düzenleyen küresel bir anlaşmaya yönelik çağrıları arttırmıştır. Ancak Beyaz Saray raporu, belli bir düzeyde küresel işbirliğinin Amerika'nın "çıkarına" olduğunu belirtirken, tavsiyeleri araştırma ve dağıtım için temel kurallar konusunda uluslararası bir anlaşmanın çok gerisinde kalıyor.
Biden tarafından Enerji Bakanlığı'na atanan ve Güneş Jeomühendisliği Üzerine Adil Müzakere İttifakı'nın kurucusu Shuchi Talati, raporun yine de bu grupların "bu masada bir koltuğu hak ettiklerini" fark etmeleri için bir "teşvik" görevi görebileceğini söylüyor.
"Bu raporun var olması, daha fazla ülkeyi bu alandaki rolleri hakkında düşünmeye teşvik ediyor" diyor.
Ancak diğer uzmanlar raporun SRM teknolojisi için küresel bir çerçevenin giderek daha az olası olduğunu gösterdiğini söylüyor. Son iklim anlaşmalarının ABD gibi emisyonlara katkıda bulunan başlıca ülkeleri bağlayamaması, birçok kişinin teknolojinin tek taraflı hareket eden bir ülke veya şirket tarafından geliştirilmesi ve hatta kullanılması olasılığına hazırlanmasına neden oluyor.
Balonlarla havaya salınan sülfür dioksit için bireysel kredi satan V.C. destekli Make Sunsets firması, bağımsız bir aktörün mevcut düzenleme eksikliğinden ne kadar kolay yararlanabileceğinin bir örneği oldu. Girişim, tekniği ve çalışmalarının gerçek soğutma etkilerine ilişkin somut veri eksikliği nedeniyle sektördeki uzmanlar tarafından yaygın bir şekilde eleştirildi ve bu yılın başlarında Baja California'da balon salmaya başladıktan kısa bir süre sonra Meksika hükümeti tarafından kapatıldı. Ancak biraz daha sofistike bir firmanın, kapatılmayacak ve çok çeşitli olası ve öngörülemeyen yan etkilere sahip olabilecek benzer projeleri başlatmak için vaktinden önce düzenleyicileri kurcaladığını hayal etmek zor değil.
Birmingham Üniversitesi'nde çatışma ve güvenlik alanında doçent olan Rita Floyd, "Bunu geliştirdiklerine göre, eninde sonunda birileri bunu deneyecektir," diyor. "En azından küçük ölçekte bunun gerçekleşmesi kaçınılmaz."
Herhangi bir tek taraflı uygulama muhtemelen bazı ciddi etik ikilemler doğuracaktır. Stratosferik aerosol enjeksiyonu olarak bilinen en umut verici SRM yöntemi, Avrupa'nın meşhur "yazsız yıl"ı üreten 1815 olayı gibi bir volkanik patlamanın etkilerini taklit ederek çalışır. Bu nedenle etkilerini tahmin etmek son derece zor ve kontrol altına almak neredeyse imkansızdır.
Faydaların da geçici olması muhtemeldir. Uzmanlar, aerosol enjeksiyonlarının durdurulmasının bir "sonlandırma şoku" üreteceğini söylüyor; sıcaklıklarda hızlı ve son derece zarar verici bir artış. Herhangi bir uygulama, kısa süre içinde teknolojinin bitmeyen, maliyetli kullanımına küresel bir bağımlılık oluşturacaktır.
"Küresel bir etki söz konusu," diyor Svoboda. "Bu da elbette tüm gezegen için bir karar vermenin etik olup olmadığı sorusunu gündeme getiriyor."
Uluslararası Çevre Hukuku Merkezi'nde müdür yardımcısı olan Lili Fuhr, SRM teknolojisine olan ilginin bugüne kadar büyük ölçüde ABD ve Çin gibi büyük salımcılardan geldiğini söylüyor. Araştırmanın önerildiği yerlerde, Yerli ve marjinal gruplar genellikle itiraz ediyor.
Fuhr, "Bunu talep edenler gerçekten de araştırmacılar ve dünyayı en çok kirleten ülkelerden gelen zengin insanlar," diyor.
Bu durum bazı uzmanları, ABD'nin SRM teknolojisine artan ilgisinin, genel emisyonların azaltılması gibi daha az gösterişli iklim hedeflerinde önemli bir ilerleme kaydetme konusundaki daha derin bir isteksizliği yansıttığı konusunda endişelendiriyor. Fuhr, "Silikon Vadisi'nden gelen bazı tekno-sabit düşüncelerle çok uyumlu" diyor.
Svoboda, "Amerikan halkının ya da bir kesiminin bunun tam, eksiksiz, kolay bir çözüm olduğunu düşünerek kandırılabileceğine dair bir endişe var" diyor. "Kesinlikle öyle değil - konu hakkında bilgi sahibi olan hiç kimse bunun sihirli bir değnek olduğunu düşünmüyor."
Ancak diğer etik uzmanları iklim değişikliği konusunda eylemsizliğin devam etmesinin dünyanın geri kalanını SRM teknolojisinin kullanılmamasının artık etik açıdan savunulamayacağı bir konuma getirebileceğini söylüyor. Floyd, bu teknolojinin kullanılmasının en olası etik gerekçesinin, jeomühendislik uzmanları tarafından bazen "zirveyi tıraşlamak" olarak adlandırılan bir "devrilme noktası senaryosundan" kaçınmak -Arktik gibi hassas ekosistemlerde iklim değişikliğinin aşırı etkilerini en aza indirmek- olacağını söylüyor.
Floyd'un bana söylediğine göre, bu teknolojinin ancak bu gibi görünürde haklı bir durumda tek taraflı olarak konuşlandırılmasından sonra - ya da belki de Make Sunsets gibi özel sektör aktörleri tarafından düzenlenmemiş, kar amaçlı konuşlandırılmasından sonra - küresel düzenlemeler bunu takip edecektir. Bu senaryoların, batmakta olan Pasifik adalarındaki insanlar ya da Kuzey Kutbu'ndaki yerli halklar gibi "sembolik güce" sahip küçük devlet aktörleri üzerinde, teknolojiyi meşrulaştırma ya da gayrimeşrulaştırma konusunda karar vermeleri için büyük bir baskı oluşturacaktır.
Ancak at çoktan ahırdan çıkmış olabilir. Fuhr bana iklim bilimcilerin bugüne kadarki en büyük başarılarından birinin SRM'nin kamuoyunda "akıllıca bir fikir değil, [ama] çok tehlikeli bir fikir" olarak algılanmasını sağlamak olduğunu söyledi. Şimdi ise, "güneş jeomühendisliğini alet çantasındaki bir başka araç olarak normalleştirme riski ile karşı karşıyayız.... Bilim kurgu değil, korkutucu bir şey değil ama gerçekten olabilecek bir şey" dedi.
John Last, 6 Temmuz 2023, The New Republic (TNR)
Seçkin Deniz, 25.09.2023, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.