Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
The Uyghurs: Kashgar Before the Catastrophe
Silinen şeylerin yeri doldurulamaz, ancak Kevin Bubriski'nin 1998 tarihli fotoğrafları Sincan'da bir zamanlar ne olduğunu hatırlamamıza yardımcı olabilir.
1998 yılında fotoğrafçı Kevin Bubriski, Çin'in Sincan bölgesindeki kadim başkentleri Kaşgar'da Uygurlar arasında bir süre geçirdi. Fotoğrafları, şehirleri ve kültürleri Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in baskısıyla sonsuza dek değiştirilen bir halkın yaşamlarına bir bakış niteliğindedir.
Kaşgar'ın eski kentinde yıkımdan önce bir mahalle. Kaynak: Kevin Bubriski
Çin'in resmi olarak Sincan Uygur Özerk Bölgesi (XUAR) olarak bilinen ve ülkenin uzak kuzeybatısında yer alan Sincan bölgesi, çoğunluğu Müslüman bir etnik grup olan yaklaşık 12 milyon Uygur'a ev sahipliği yapmaktadır. Uygurlar kendi dillerini konuşurlar ve etnik ve kültürel olarak Han Çinlilerinden çok Orta Asya halklarına yakındırlar.
Yıkımdan önce eski şehirdeki mahalle. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski tarafından çekilmiştir.
On yıllardır Pekin'deki çeşitli Çinli liderler, Uygur nüfusunu seyreltmek umuduyla Han Çinlilerini eyalete taşınmaya teşvik ederek Sincan'daki Uygurları zayıflatmaya çalıştı. Bunun sonucunda Uygurlar artık bölge nüfusunun yarısından daha azını oluşturuyor.
Ancak 2013 yılında Devlet Başkanı Xi Jinping'in yükselişi ve iktidarını pekiştirmesiyle birlikte Uygurların durumu daha da vahim bir hal aldı.
Abaq Khoja Camii'nde. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski tarafından çekilmiştir.
Sincan, Uygurların sürekli olarak polisin gözetimi altında olduğu geniş bir gözetim devleti haline gelmiştir. Hareketleri takip ediliyor, cep telefonları aranıyor ve çok azının ülkeyi terk etmesine izin veriliyor. Çin dışındaki insanlarla temas kurmak, Kuran indirmek, hatta dua etmek için bir camiye gitmek bile kişinin başını ciddi şekilde belaya sokabilir. Bazı Uygurlar zorla kısırlaştırma, zorla çalıştırma ve aile bölünmelerine maruz kalmıştır.
Kuş pazarında. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski.
2018 yılında, Çin hükümetinin Sincan genelinde yeniden eğitim kampları olarak adlandırdığı yerlerde 1 milyondan fazla Uygur'un hapsedildiği tahmin ediliyordu. Kamplar 2017 yılında kuruldu ve sonraki yıllarda, ağır kısıtlamalara rağmen, Sincan'da neler olduğuna dair raporlar ortaya çıkmaya başladı. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken 2021 yılında Çin'in Uygurlara yönelik radikal baskısını "soykırım ve insanlığa karşı suçlar" olarak nitelendirdi. Bazı ülkeler de Uygur nüfusuna yönelik muamele nedeniyle Çin'e yaptırım uyguladı ve tüm suçlamaları reddeden Çin hükümetini kızdırdı.
Halk Meydanı'nda Uygur polisi. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski tarafından çekilmiştir.
Xi'nin yükselişinden, baskılardan ve kamplardan önce, Amerikalı fotoğrafçı Kevin Bubriski 1998 yılında Uygurların eski başkenti Kaşgar şehrinde zaman geçirdi.
Bubriski'nin bana söylediği gibi, "Kaşgar'ı, J. M. Coetzee'nin 'Barbarları Beklerken' adlı ilk kurmaca filminin çekimi için mekan keşfi yapmaya giden kurmaca olmayan film yapımcısı ve arkadaşım Robert Gardner'dan duymuştum. Filmle ilgili hiçbir şey yapmadı ama bana Kaşgar'dan heyecanla bahsetti ve gitmem için beni teşvik etti. Bir haftalık bir görev aldığım için şanslıydım. Birkaç hafta kadar daha kaldım ve orada olmaktan heyecan duydum. İki Hasselblad kameram sürekli yanımdaydı ve ilginç kompozisyonlar ve içerikler aradım."
Yıkımdan önce eski şehirdeki mahalle. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski tarafından çekilmiştir.
Bubriski fotoğrafla ilk kez 14 yaşında, fotoğraf banyo etmeye ve basmaya başladığında tanıştı. LIFE dergisinde gördüğü fotoğraflardan, özellikle de David Douglas Duncan'ın Vietnam Savaşı'nı belgeleyen çalışmalarından ve çocukluğunda evindeki tek fotoğraf kitabı olan "Family of Man" kitabındaki fotoğraflardan etkilenmişti.
Kuş pazarında bir çocuk. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski tarafından çekilmiştir.
1998 yılı Uygurlar için hızlı bir dönüşümün yaşandığı rahatsız edici bir dönem olsa da, Çin hükümetinin Sincan'da din, dil, kültür ve kişisel özgürlükler üzerindeki acımasız baskısı başlamak üzereyken bile, yüksek çöldeki kültürel kalpleri hala canlıydı.
Bubriski, "1980'lerde ve 90'larda Tibet'e yaptığım sayısız ziyaret sayesinde oraya aşina olmam, Uygurların siyasi, ekonomik ve kültürel olarak içinde bulundukları durumu anlamam açısından önemliydi" dedi. "1998'de Tibetlilerin Dalai Lama'nın sesi ve varlığıyla dünyanın dikkatini çektiğini, oysa Uygurların saygıdeğer Tibetli Budist lider ve öğretmen kadar yankı uyandıran geniş kapsamlı bir sese sahip olmadığını fark ettim. Fotoğrafların Kaşgar'ın kültürel zenginliği ve Uygur halkının ve kültürünün karşı karşıya olduğu tehdit hakkında daha geniş bir topluluğa farkındalık getirebileceğini hissettiğimi hatırlıyorum. Kaşgar'da olmak ve 1998'de bu fotoğrafları çekmek için bir aciliyet hissettim."
Cuma sabahı namazından sonra Id-Kah Camii'nin dışında. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski tarafından çekilmiştir.
Bubriski'nin fotoğrafları Uygurların kültürel, ekonomik, ailevi, dini ve ruhani geleneklerini yansıtıyor. Bubriski'nin 25 yıl önce tanık olduğu ve fotoğrafladığı Kaşgar'ın ve insanlarının canlılığı, güzelliği ve cesareti geri dönülemez bir şekilde değişti ve bu da onun fotoğraflarını daha da önemli hale getirdi.
Xi yönetimindeki Çin, camileri, mezarlıkları, çarşıları ve Uygurlar için kültürel öneme sahip diğer yerleri yerle bir ederek geniş çaplı bir yıkım kampanyası başlattı. Uzun zamandır Uygur kültürünün manevi kalbi olan Kaşgar özellikle ağır darbe aldı. Kaşgar'ın Eski Şehri 2020 yılına kadar esasen yıkıldı, otantik kültürel unsurlarından arındırıldı ve yerine hayali, turist dostu bir kopyası yapıldı. Yetkililer yıkımın güvenlik nedeniyle gerekli olduğunu iddia ediyor, ancak Uygur kültürüne yönelik daha geniş çaplı baskılar bağlamında birçok kişi bu açıklamayı kabul etmekte zorlanıyor.
Okul çocukları ve bisikletleri. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski tarafından çekilmiştir.
"Orada bulunduğum süre boyunca Uygur toplumu arasında hissedilir bir gerginlik ve huzursuzluk vardı. Orada bulunduğum günlerin çoğunda iki genç Uygur bana rehberlik etti ve beni ve kameramı beladan uzak tutma konusunda çok dikkatliydiler. Tibet'teki kapsamlı deneyimim Kaşgar'da nasıl dikkatli olmam gerektiği konusunda iyi bir pratik oldu. 1998'de her yerde yüksek katlı çelik ve cam binalar inşa edilmeye başlanmıştı ve bir yıl içinde demiryolu hattı Kaşgar'a ulaşmıştı. Uygurlar arasında toplumlarının giderek marjinalleştiğine dair bir his vardı."
Yıkımdan önce eski şehirdeki mahalle. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski tarafından çekilmiştir.
"Uygurlar: Felaketten Önce Kaşgar"da Bubriski'nin fotoğraflarına Kaşgarlı şair ve aktivist Tahir Hamut İzgil'in düzyazı ve şiirleri ile merhum Dru Gladney'in Uygurların durumuna derinlik ve anlayış katan tarihi bir denemesi eşlik ediyor. Metinler hem İngilizce hem de Uygurca olarak sunuluyor.
The Uyghurs: Kashgar Before the Catastrophe - Uygurlar: Felaketten Önce Kaşgar' (*)
Müzik aletleri dükkanı ve atölyesi. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski tarafından çekilmiştir.
"Kitabın tüm metin unsurlarının Uygur diline çevrilmesinin önemli olduğunu hissettim. Kitabı satın alabilecek çok sayıda Uygur olmayabilir, ancak Uygur diasporasının yaşadığı Türkiye, Kazakistan ve diğer bölgelerde İngilizce nadiren kullanılıyor. Uygur dilini kültürel tanıma ve korumanın küçük bir parçası olarak sunmanın önemli olduğunu hissettim."
Canlı hayvan pazarında, genç bir adam bir atı test ederken izliyor. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski.
Bubriski, fotoğrafların insanlara Sincan ve Kaşgar'ın nasıl bir yer olduğu ve Çin'in politikaları nedeniyle dünyanın neler kaybettiği hakkında bir fikir vermesini umuyor. Silinen şeylerin yeri doldurulamaz, ancak bu önemli kayıt, Uygur kültürünün ve mirasının anavatanlarında bir vasiyeti olarak duruyor. Bubriski'nin kitabı, Uygurların sevgili şehri Kaşgar'ın geleneksel yaşamının ve cazibesinin çoğunu koruduğu bir zamanı ortaya koyan çarpıcı bir sanat ve vicdan eseri.
Kuş pazarında. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski.
"Fotoğraflar aracılığıyla izleyicilerin, eski şehir yıkılmadan ve kültürel ve manevi yaşam üzerindeki sınırlamalar bu kadar katı, şiddetli ve tehlikeli olmadan önce Kaşgar'daki Uygur yaşam tarzına dair bir his edinebileceklerini umuyorum. Tahir'in ve çevirmenlerin yazılarında, her birinin fotoğraflara bakarken hissettikleri nostaljinin güçlü bir tarifi var. Bu nostalji ya da kayıp hissinin başkaları tarafından da hissedilebileceğini umuyorum."
Halk Meydanı'na bakan büyük bir Mao heykeli. Kaşgar, Çin, 1998. Fotoğraf Kevin Bubriski tarafından çekilmiştir.
'The Uyghurs: Kashgar Before the Catastrophe - Uygurlar: Felaketten Önce Kaşgar' GFT yayıncılık tarafından yayınlanmıştır ve buradan web sitelerinden satın alınabilir.
Robert Gerhardt, 30 Ocak 2024, The Diplomat
(Robert Gerhardt, New York'ta yaşayan ancak Asya'ya özel ilgi duyan uluslararası bir fotoğrafçı ve serbest yazardır. Fotoğrafları ve yazıları Hong Kong Free Press, Blind Magazine, GQ Japan ve The Guardian gibi ulusal ve uluslararası yayınlarda yer almıştır.")
Mustafa Tamer, 31.05.2024, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri-Analiz, Onlar Ne Diyor?
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.