Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Muslim Matchmaking Goes Online
"Helal arkadaşlık uygulamaları evliliğe giden yolu dönüştürüyor."
Diya'nın siyah midi-elbisesi uzun ve ince vücudunu sarıyordu. Siyah ve parlak saçları sırtına, belinin hemen üzerine dökülüyordu. Dört santimlik bantlı sandaletleriyle kaldırımda kıpırdamadan durmuş, kollarını kavuşturmuş, çiftler ve gruplar halinde sohbet eden insan kümelerini izliyordu.
Bir Muzz reklam panosu. (Muzz)
Kimliğinin sadece Diya olarak not edilmesini isteyen 28 yaşındaki New Yorklu, kaldırımda kendisine yaklaşan genç bir adama "Kaba olmak istemem ama konuşmaktan yoruldum" dedi.
Son bahar akşamında giydiği siyah dolgulu motosiklet kıyafetine rağmen sönük bir halde, özür dileyerek gülümsedi ve atelde olan kırık sağ ayağına baskı yapmaktan kaçınarak (üzerine bir dambıl düşürmüştü) yalpalayarak uzaklaştı.
Genç adam rastgele bir sokakta bir yabancıyı tavlamaya çalışmıyordu. Her ikisi de Brooklyn'in Bay Ridge mahallesinde İngiltere merkezli arkadaşlık uygulaması Muzz tarafından organize edilen ve helal Orta Doğu yemekleri sunan bir İtalyan restoranı olan Fatta Mano'da düzenlenen bekar Müslümanlar için hızlı buluşma etkinliğine katılıyorlardı.
Kendisi saat 22:00 sularında gelmiş, Diya ise etkinlik başladığında geldiği için neredeyse üç saattir oradaydı.
Brooklyn'de acil bakım alanında çalışan ve adını Mohammad olarak veren 28 yaşındaki doktor asistanı, "Doğrudan hastaneden geldim," dedi. Bu makale için görüşülen diğer kişiler gerçek isimlerini paylaşırken, Diya ve Mohammad dahil olmak üzere o akşamki pek çok konuk takma adlarla ya da sadece ilk isimleriyle anılmak istedi. Bu kişiler mahremiyetle ilgili endişelerini dile getirirken, diğerleri utandıklarını ya da "çok çaresiz" görünmek istemediklerini söyledi.
Motosiklet kıyafetini göstererek, "Ya bu ya da önlüğüm," diye ekledi. Etrafında duran kadınlara ve erkeklere baktı, sonra ikisi kadın biri erkek üç kişilik bir gruba yaklaştı ve kendini tanıttı.
Etkinlik, Muzz'ın Mayıs ayında Kuzey Amerika'da başlattığı ve biri Toronto'da olmak üzere Jersey City, New York ve Baltimore'u takip eden dört duraklı hızlı randevu turunun bir parçasıydı. Neredeyse tüm etkinliklerin biletleri tükenmişti.
Geleneksel ve dindar Müslüman topluluklarda, çocukları için gelin ya da damat arayan aileler, geçmişten bu yana teyze, aile dostu, profesyonel ya da imam gibi "çöpçatanlardan" yardım istemişlerdir. ABD'de Araplar, Güney Asyalılar ve Güneydoğu Asyalılar gibi Müslüman topluluklar arasında ritüeller ve ayrıntılar genellikle farklılık göstermektedir.
Ancak son yirmi yılda dünya genelinde online flörtün yükselişi, ABD'deki Müslümanların tanışma ve evlenme şeklini değiştirmiş gibi görünüyor. Ailelerinin aracılık etmeye çalıştığı görücü usulü evliliklerden, inançlarının ve geleneklerinin kendilerine getirdiği kısıtlamalardan ve erken yaşta evlenmeleri için ailelerinden gördükleri baskıdan bıkan yüz binlerce Müslüman yeni teknolojiyi benimsemiş.
Annesi çöpçatan olan New Yorklu ortaokul öğretmeni 44 yaşındaki Samia Shetia, "ABD'deki bekar Müslümanların tanışması için çok fazla yol ya da fırsat yok," diyor. "Ve yeni nesiller ebeveynlerinin kendilerine eş bulmasını istemiyor."
Bugün internette Muzz, Muslima, SingleMuslim ve Salams gibi bir düzine kadar "helal" ya da "Müslüman" uygulama faaliyet gösteriyor. Bugün bu pazarın liderlerinden biri olan Muzz'ın, şirkete göre, yaklaşık 850.000'i ABD'de olmak üzere dünya çapında 8 milyondan fazla abonesi var. Şirket, 2012'deki kuruluşundan bu yana en az 400.000 başarı hikâyesi olduğunu iddia ediyor.
Muzz CEO'su Shahzad Younas, 25 Mayıs 2023 tarihinde Bay Ridge, Brooklyn'de düzenlenen Muzz hızlı randevu etkinliğinde katılımcılara gecenin oyununu açıklıyor. (Monique Jaques)
Muzz'un kurucusu ve CEO'su Shahzad Younas, röportaj sırasında Muzz'un arkasındaki fikrin, 20'li yaşlarının başında evlenmek isteyen bekar bir Müslüman olarak kişisel olarak hissettiği bir ihtiyaçtan doğduğunu söyledi.
Ailesi onu birkaç kez ayarlamaya çalışmıştı ve bu deneyim onda acı bir tat bırakmıştı. Bir ziyaret sırasında, o ve müstakbel eşi tek bir kelime bile etmemiş. Kadın bir tepsi çay fincanı getirmiş ve aile üyeleri ile Yunus'un ailesine katılmış. Başka bir aileye yapılan ziyarette, müstakbel gelinin ebeveynleri Younas'a kızlarıyla özel olarak konuşmasını önermiş. Konuştuklarında, kadın görücü usulü evliliklerle ilgilenmediğini söylemiş.
Böylece, bir arkadaşının düğününden sonra, bu hizmeti geliştirme fikri aklına gelmiş.
Younas, "Müslümanların tanışma ve evlenme biçimlerini dönüştürüyoruz," dedi. Başarısının anahtarının, hem dini hem de kişisel tercihleri onurlandıran bir platform sunmak olduğunu söyledi.
"Ben ibadet eden bir Müslümanım. İnancım benim için çok şey ifade ediyor. Bunu yine de inancınıza, kültürünüze, geleneklerinize, ailenize saygı gösterecek şekilde yapmak istiyoruz, bunların hepsi çok önemli."
İnsanların hayat boyu arkadaşlık arayışlarının nedenlerinin ötesinde, Müslümanlar evliliğin inançlarının kilit taşı hedeflerinden biri olduğuna inanmaktadır. Peygamber Muhammed'e atfedilen "Bir erkek evlendiğinde dininin yarısını tamamlamış olur" sözü Müslüman topluluklarda sık sık tekrarlanır.
Birçok bekâr Müslüman için bu teknoloji, geleneksel aile destekli çöpçatanlıktan hoş bir değişikliktir ve onlara kiminle tanışacakları ve hayatlarını kiminle geçirecekleri konusunda daha fazla özgürlük ve kontrol sağlamaktadır. Bu platformların, azınlık oldukları ülkelerde gücü kendi ellerine verdiğini söylüyorlar.
Birleşik Krallık merkezli evlilik hizmeti Singlemuslim.com'un CEO'su ve kurucusu Adeem Younis, röportaj sırasında web sitesi hakkında "Bunu dijital çöpçatanlık teyzenizin steroidler üzerindeki hali gibi düşünün" dedi. "Günümüzün teknolojik rahatlığını, Müslümanların aşkı bulurken göz önünde bulundurmaları gereken gerekliliklerle gerçekten birleştiriyor."
Younis, aile tarafından düzenlenen eşleşmelerin üçüncü ve dördüncü kuşak Müslümanlar için pek işe yaramadığını, çünkü Batı'daki yaşamlarının ebeveynlerinin ve büyükanne ve büyükbabalarınınkinden çok farklı olduğunu söyledi.
Younis web sitesini henüz 18 yaşında ve üniversite öğrencisiyken, annesinin kendisi için seçtiği ve memleketi Pakistan'da yaşayan bir akrabasıyla evlenmekten kaçınmak için kurmuş.
Muzz gibi SingleMuslim de İngiltere'de "helal hızlı buluşma etkinlikleri" adını verdiği ve konukların yanlarında refakatçi getirmelerinin teşvik edildiği etkinlikler düzenliyor. Younis, yakın gelecekte en büyük dış pazarları olan ABD'de de benzer etkinlikler düzenlemeyi planladıklarını söyledi.
Farsça ve Arapça'da 'aşk' anlamına gelen bir başka uygulama olan Eshq, 2016 yılında birinci nesil bir Amerikalı-Afgan olan Mariam Bahawdory tarafından kurulmuş. Web sitesinde, uygulamasını, kadınların ilk hamleyi yaptığı Bumble'ı model alarak, anlatılarının kontrolünü ele almalarını sağlamak için güçlendirdiğini söylüyor.
Web sitesi, Eshq'un özellikleri arasında profiller hakkında geri bildirim sunabileceğini, buluşma yerleri önerebileceğini ve kadınlara istedikleri düzenlemeleri yapmaları için güvenli bir alan sağlayabileceğini söylüyor.
Bu web sitelerinin çoğu, gündelik ilişkilere yol açabilecek çevrimiçi buluşmalarla ilgili olmadıklarını, bunun yerine amaçlarının müşterilerinin bir hayat arkadaşı bulmalarına yardımcı olmak olduğunu söylüyor. Birçoğu, abonelerin düğümü tam olarak ne kadar sürede bağlamak istediklerini belirtmelerine izin veren filtreler içeriyor.
Bu web siteleri ayrıca, bir kullanıcının çevrimiçi etkileşimlerinde bir aile üyesi veya bir arkadaş olabilecek bir refakatçinin varlığına izin veren bir filtre uygulayabileceği ana akımdan farklıdır.
Her iki kurucu da yaptıkları araştırmaların, kullanıcılarının çoğunun ailelerinin de online arayışlarına dahil olmasını istediklerini gösterdiğini söyledi. Younis, "Singlemuslim.com'u hiçbir zaman aile katılımının yerine geçecek bir şey olarak görmedik, ancak aslında ailelerin ve destek ağlarının sevdiklerinin evlilik arayışlarında kendi evlerinin rahatlığında kolayca aktif bir rol oynamalarına olanak tanıyor" dedi.
Bay Ridge, Brooklyn'de 25 Mayıs 2023 tarihinde düzenlenen Muzz hızlı randevu etkinliğine katılanlar. (Monique Jaques)
2012 yılında "Aşk İnşallah: Amerikalı Müslüman Kadınların Gizli Aşk Hayatı" başlıklı antolojide 25 Müslüman Amerikalı yazar, çevrimiçi uygulamalardan bekarlara yönelik etkinliklerden görücü usulü evliliklere kadar aşk arayışlarını samimi bir şekilde yazdılar.
Birçok kadın internetin arayışlarını hem genişletmelerine hem de daraltmalarına nasıl izin verdiğini yazdı: Mesafeleri ortadan kaldırdı ve onları kriterlerine uyan insanlarla buluşturdu.
Din değiştiren Molly Elian Carlson, "Love Inshallah" antolojisinde yer alan "A Cairene Kind of Love- Kahire Usulü Bir Aşk" başlıklı makalesinde MySpace sayfasına şunları yazdı "Evlenmek için İspanyolca konuşan bir Müslüman arıyorum - boşanmış olmamalı veya zaten bir karısı olmamalı." İşe yaradı ama adam dünyanın öbür ucunda, Mısır'daydı. İnternette konuştuktan aylar sonra, onunla şahsen tanışmak için Kahire'ye uçtu ve kısa süre sonra evlendi.
Bir diğeri, Lena Hassan, "Siber Aşk" adlı makalesinde internetin kabuğundan çıkmasına nasıl yardımcı olduğunu anlattı.
"İnternet benim gibi utangaç, sıkılgan ve öz-bilinci felç olmuş biri için sihir gibiydi," diye yazdı. "Engeller ve tamponlarla bölünmüş bu dünyada ben kendimi insanlara açtım, onlar da kendilerini bana açtı." (Kocasıyla Arapça konuşanlara yönelik bir sohbet odasında tanışmış).
Brooklyn'de kadınlara sekiz yeşil, erkeklere ise sekiz kırmızı çıkartma verildi.
"Çıkartmalar buzları eritmeye yardımcı oluyor," dedi Younas 300 evlenme adayına, onları karşılamak için bir taburenin üzerinde dururken. "Buradaki herkes evlenmek istiyor, inşallah (Allah'ın izniyle)." Bir sohbetin ardından çıkartmaları değiştireceklerini söyledi. Gecenin sonunda kadınların sekiz kırmızı, erkeklerin ise sekiz yeşil çıkartması olacaktı.
Brooklyn'den 28 yaşındaki eczacı Mohammad Abu Zaid'in etkinlikten iki saat sonra sekiz tane yeşili vardı.
Tanıştığı kadınları kastederek, "Onları arayacağım ve sonunda numaralarını isteyeceğim," dedi. Hâlâ burada olacaklar mıydı? Bu konuda çok endişeli görünmüyordu.
Ebu Zeyd omuzlarını silkerek, "Ne de olsa 'nasibin' neyse o olacak," dedi. Arapça'da kader ya da alın yazısı anlamına gelen nasip, Araplar tarafından genellikle bir kişinin evlilik ya da hayattaki beklentilerini tanımlamak için kullanılır.
Bu uygulamalar ve etkinlikler ne kadar popüler hale gelse de, pek çok kişi hala evlilik konusunda geleneksel yaklaşımları tercih ediyor. İmamlar bekar erkek ve kadınların ve aradıkları eşlerin listesini tutuyor ve camilerindeki insanlara çöpçatanlık yapıyor.
Kâr amacı gütmeyen birçok İslami kuruluş, programları arasında, evlenmek isteyen kişiler için ilanlar yayınlamayı ve hızlı buluşma etkinliklerini içeren evlilik hizmetleri sunmaktadır.
Kuzey Amerika İslami Çevresi (ICNA) de bu gruplardan biri. ICNA, Muzz'un düzenlediği hafta sonu, merkezi Baltimore'da bulunan yıllık konferansı sırasında bir hızlı randevu etkinliği düzenledi. Her iki etkinliğe de çok sayıda bekâr Müslüman katıldı.
Ancak ICNA'nın etkinlikleri, ABD genelinde faaliyet gösteren Müslüman kuruluşlar tarafından düzenlenen diğerleri gibi, daha yapılandırılmış.
Bazılarında katılımcıların profillerini bir fotoğrafla birlikte önceden postalamaları gerekmektedir. Erkeklerden kendilerini bir dakika içinde tanıtmaları istenirken, kadınlardan da bir toplantıyı kolaylaştırmak için ilgilendikleri adaylar hakkında etkinlik koordinatörleriyle konuşmaları isteniyor. Kadınlara genellikle bir refakatçinin eşlik etmesi ve tüm adayların katı İslami kıyafet kurallarına uyması gerekmektedir. Bu tür diğer etkinliklerde, ebeveynler bazen müstakbel eşlerle görüşüyor ya da kızları adına vekaleten tek başlarına katılıyorlar.
Brooklyn'de görüşülen konukların çoğu, ailelerinin onları gelmeleri için teşvik ettiğini söyledi.
New Jersey'den iki arkadaş, 26 yaşındaki Marva Awan ve 25 yaşındaki Asra Mazhar, ailelerinin onayıyla katıldılar. Restorana erken geldiler ve "abdest" almak için doğruca banyoya yöneldiler, plastik poşetler içindeki seccadeleri parmaklarının arasında sıkıca tutuyorlardı.
Awan arkadaşını beklerken "Gerginim," dedi. Ailesinin çöpçatanlık girişiminin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından arkadaşlık uygulamalarına katılmaya karar vermişti.
"Korkunçtu; nefret ettim," dedi o sefer için. Bu onun ikinci hızlı randevu etkinliğiydi ve ilkinin "garip" olduğunu söylese de, bu etkinliğe katıldı ve caymadı. "Çaba gösterip insanlarla konuşacağım ve aradığım kişiyi bulana kadar gelmeye devam edeceğim."
Diya o kadar umutlu değildi.
Motosikletli doktor asistanı Mohammad'i reddettikten birkaç dakika sonra meslektaşıma ve bana "Şansınız yaver gitti mi?" diye sordu. Kaldırımdaki büyük bir saksının kenarında oturuyorduk ve Mohammad ile etkileşimine tanık olmuştuk.
"Hepsi işten sonra ne yaptığımı bilmek istiyor," dedi. "Kimin umurunda? Bu beni daha iyi tanımana nasıl yardımcı olacak?" İçini çekti, belli ki hayal kırıklığına uğramıştı.
Meslektaşımla birlikte Müslüman toplumda çevrimiçi ve hızlı buluşma hakkında yazmak için orada olduğumuzu açıkladığımda, bana kendisini hoşlanabileceği biriyle tanıştırmama yardımcı olup olamayacağımı sordu.
Tüm akşam boyunca, erkekler ve kadınlar yanıma gelip gözlerine kestirdikleri ancak kendi başlarına yaklaşamayacak kadar utangaç oldukları biriyle tanıştırmamı istediler. Onları kibarca organizatörlere yönlendiriyor ve yardımlarını almaları için teşvik ediyordum. Younas, karşılama konuşması sırasında onlara ekibinin refakat etmek ve gerektiğinde tanıştırmak için orada olduğunu söylemişti.
Bana çöpçatan diyen şeyin ne olduğundan emin değilim. Organizatörlerin giydiği sıcak pembe tişörtleri ya da sweatshirtleri giymemiştim. Bir elimde not defteri ve kalem, diğer elimde röportajları kaydetmek için telefon olan bir konuk gibi görünmüyordum. Sanırım bazıları, özellikle de ilk kez bir hızlı randevu etkinliğine katılanlar, kendilerini mahcup hissederken, diğerleri süreçten dolayı hayal kırıklığına uğramış ve bulabildikleri herkesten yardım ve destek istiyorlardı.
Kabul ettim: Geç olmuştu ve yorgundum. Diya'ya beni takip etmesini söyledim. Geldi ve Ebu Zaid'i bulmaya gittik. İkisi de aynı yaştaydı, ikisi de çekici, uzun boylu ve bakımlıydı. Bunun ötesinde, onlar hakkında hiçbir şey bilmiyordum. Onları tanıştırdıktan sonra birkaç dakika boyunca yakın mesafeden onları izledim. Konuşmalarını duyamayacak kadar gürültülüydü ama gülümsediklerini ve vücut dillerinin rahat olduğunu görebiliyordum.
Eve dönerken çöpçatanlık alanında kariyer yapmayı düşündüm, ta ki Abu Zaid'in Diya'ya işten sonra ne yapmaktan hoşlandığını sorup, evliliğe değilse bile hızlı buluşma etkinliklerine tövbe etmesine neden olabileceğini ve yeni kariyerimin başlamadan biteceğini hatırlayana kadar.
Bu hikaye Uluslararası Kadın Medya Vakfı'nın Round Earth Media programının desteğiyle hazırlanmıştır.
Nada Bakri, 21 Ağustos 2023, The New Lines Magazine
(Nada Bakri, Cambridge, Massachusetts'te yaşayan Lübnanlı bir gazetecidir)
Mustafa Tamer, 10.05.2024, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri-Analiz, Onlar Ne Diyor?
Mustafa Tamer Yayınları
Onlar Ne Diyor?
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.