Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Russia and Ukraine Reach Deal to Get Grain Out of Blocked Ports
Birleşmiş Milletler ve Türkiye'nin yardımıyla yapılan anlaşma, 20 milyon tondan fazla tahılın limanlardan çıkışındaki engelleri kaldırmayı vaat ediyor. Anlaşmanın tahıl fiyatlarını düşürmeye ve küresel gıda krizini hafifletmeye yardımcı olması bekleniyor.
Ukrayna ve Rusya arasındaki anlaşma, küresel gıda krizini hafifletmeyi amaçlıyor.
Ukrayna'da Karadeniz'deki Odesa limanı. Yetkililer, Odesa ve komşu limanlardan ilk tahıl sevkiyatının sadece haftalar sonra olacağını söyledi. Kaynak: The New York Times/ Laetitia Vancon
Rusya ve Ukrayna Cuma günü (22 Temmuz 2022) İstanbul'da, artan tahıl fiyatlarını düşürmeyi ve tırmanan küresel açlık krizini hafifletmeyi amaçlayan bir anlaşma olan Ukrayna'da ablukaya alınan Karadeniz limanlarında sıkışmış 20 milyon tondan fazla tahılın engelini kaldırmak için bir anlaşma imzaladılar.
Anlaşma aylarca süren görüşmelerden sonra geldi ve Birleşmiş Milletler ve Türkiye'nin yardımıyla sağlandı.
Üst düzey Birleşmiş Milletler yetkilileri, Odesa ve komşu limanlardan ilk tahıl sevkiyatının sadece haftalar sonra olduğunu ve hızla ayda beş milyon metrik ton Ukrayna tahılını ve diğer gıda maddelerini dünya pazarına taşıyacağını söylediler. Yetkililer, bunun aynı zamanda Ukrayna'nın silolarında taze hasat edilmiş tahıl için depolama alanı açacağını ifade ettiler.
İstanbul Dolmabahçe Sarayı'ndaki imza töreninden iki ayrı fotoğraf NYT tarafından haber metninde paylaşılmamıştır. Sonsuz Ark tarafından çeviriye eklenmiştir.
Seçkin Deniz, 22 Temmuz 2022
Birleşmiş Milletler genel sekreteri António Guterres Cuma günü İstanbul'daki imza töreninde yaptığı açıklamada, "Bu anlaşma kolay olmadı" dedi ve anlaşmayı "Karadeniz'de bir işaret" olarak nitelendirdi.
Ukrayna, Rusya ve Türkiye'yi, anlaşmayı güvence altına almak için birlikte çalıştıkları için övdü.
“Savaş başladığından beri, Ukrayna'nın gıda ürünlerine ve Rus gıda ve gübresine tam küresel erişim sağlamadan küresel gıda krizine bir çözüm olmadığının altını çiziyorum” dedi. “Bugün bu hedefe ulaşmak için önemli adımlar attık. Ama uzun bir yol oldu.”
Kiev ve Moskova, Rusya'nın Ukrayna'yı kapsamlı bir şekilde işgali 24 Şubat'ta başladığından bu yana çok az şey üzerinde anlaştılar. O ay ve Mart'ta Belarus'ta yapılan müzakereler, Rusya'nın Kiev'de hükümet değişikliği konusunda ısrar etmesi nedeniyle hiçbir yere varmadı. Mart ayının sonlarında Türkiye'deki görüşmeler de sonuçsuz kaldı.
Ancak müzakereciler, yüzlerce Ukraynalı asker ve sivilin 80 gün boyunca kapalı kaldığı Mariupol'daki bir çelik fabrikasını tahliye etme konusunda anlaşmaya varabildiler. Her iki taraf da mahkumları ve ölü askerlerin cesetlerini değiştirmek için çeşitli vesilelerle anlaştı. Ancak, her iki ülkeden temsilcilerin imza töreninde alenen ilk kez bir anlaşma imzaladılar.
Northeastern Üniversitesi Küresel Dayanıklılık Enstitüsü'nün kurucu direktörü Stephen E. Flynn, Cuma günkü anlaşma hakkında, "Bu ileriye doğru atılmış büyük bir adım" dedi ve Türkleri "zarif bir yaklaşımla" övdü. Ancak, tıkanıklıkları hızla temizlemenin ve yiyecekleri en çok ihtiyaç duyulan yere ulaştırmanın zor olacağı konusunda uyardı.
"Karadeniz, temizlenmesi gereken bir devdir" ve bunu yapmanın mekanikleri - özellikle güven seviyelerinin düşük olduğu savaş koşullarında - son derece karmaşıktır. "Hızlı işleyemeyecek," dedi.
Mayıs ayında Ukrayna, Lviv'in eteklerinde bir tahıl depolama tesisi. The New York Times/ Diego Ibarra Sanchez
Şu anda, Avrupa Birliği'nin yardımıyla Moldova, Polonya ve Romanya gibi müttefik ülkelere kara ve nehir yollarıyla aylık 2,5 milyon mt Ukrayna gıda maddesi ihraç ediliyor.
Yetkililer, İstanbul'da imzalanan anlaşmanın 120 gün süreceğini ve önümüzdeki aylarda hububat ihracatını normale döndürmek için sürekli yenileneceğinin umulduğunu söyledi.
Anlaşma ile ilgili ticari ve sivil gemilerin yanı sıra liman tesislerine saldırılmayacağına dair açık bir garanti verildi. Ancak üst düzey bir BM yetkilisi, Rus güvenlik garantilerinin Ukrayna limanlarının doğrudan tahıl ihracatı için kullanılmayan kısımlarını kapsamadığını söyledi.
Anlaşma şartlarına göre, Ukraynalı kaptanlar tahıl taşıyan gemileri Odesa ve komşu Chernomorsk ve Yuzhne limanlarından Ukrayna Donanması tarafından mayınlardan kaçınarak güvenli geçişleri izleyerek yönlendirecek.
BM yetkilileri, Cumartesi gününden itibaren İstanbul'da Rus, Ukraynalı, Türk ve BM yetkilileriyle ortak bir komuta merkezinin kurulacağını ve üç ülkeden ve Birleşmiş Milletler'den ekiplerin tahıl yüklerini boşalttıktan sonra Ukrayna'ya silah taşıyıp taşımadıklarını kontrol etmek için gemileri ortaklaşa denetlemekle görevlendirileceğini söyledi.
Anlaşma, sadece iki hafta önce, savaşan taraflar arasındaki derin güvensizlik ve Rusya'nın anlaşmayı imzalama niyeti olmadığı göz önüne alındığında, olası görünmüyordu. Ancak Birleşmiş Milletler'in çalışmalarının bir kısmı, özel sektör denizcilik ve sigorta şirketlerini, Rus gıdalarını ve gübrelerini ABD ve AB yaptırımlarına karşı çıkmadan Rusya'dan taşıyabileceklerine ikna etmeye odaklandı.
Anlaşma gerçekleşirse, Rusya'nın Şubat ayında Ukrayna'yı işgal etmesiyle daha da kötüleşen feci gıda kıtlığının hafifletilmesine yardımcı olabilir. Başkan Vladimir V. Putin'in gıdayı silah haline getirme istekliliği, Moskova'nın Ukrayna'ya saldırısının en ciddi küresel sonuçlarından bazılarına yol açtı, Afrika'da açlığa ve siyasi huzursuzluk tehdidine katkıda bulundu ve zaten pandemi ile ilgili aksaklıklar ve iklim değişikliği tarafından gerilmiş olan küresel bir gıda dağıtım ağını baltaladı.
Savaştan önce, Kuzey Amerika ve Afrika Boynuzu'nda yaşanan kuraklıklar, Çin ve Fransa'daki kötü hasatlar ve pandemi, küresel gıda kaynaklarını sıkıştırıyordu. Uluslararası Para Fonu'na (IMF) göre, Aralık ayına kadar küresel buğday fiyatları bir yıldan biraz fazla bir sürede yaklaşık yüzde 80 arttı. Aynı zamanda, savaşın hızlandırdığı petrol ve gaz fiyatlarındaki sıçrama, kısmen bu yakıtlardan yapılan gübrelerin maliyetinde daha da keskin bir artışa yol açtı.
Ukrayna ve Rusya arasındaki tahıl anlaşması nasıl işleyecek?
Rusya ve Ukrayna'nın vardığı ve yetkililerin geçen haftaya kadar mümkün olduğunu bile düşünmedikleri tahıl anlaşmasının, özellikle savaşın devam etmesi ve taraflar arasındaki güvenin son derece düşük olması nedeniyle pek çok hareketli parçası var.
Ukrayna tahılı neden ülke içinde sıkışıp kaldı?
Rusya, 24 Şubat'ta Ukrayna'yı işgal ettikten sonra, Ukrayna'nın Karadeniz kıyısı boyunca savaş gemileri konuşlandırdı. Ukrayna, bir Rus deniz saldırısını caydırmak için bu sulara mayın döşedi. Bu, Ukrayna tahılını ihraç etmek için kullanılan limanların ticari nakliye için engellendiği anlamına geliyordu. Rusya ayrıca tahıl stoklarını çaldı, hasat edilememeleri için tahıl tarlalarını mayınladı ve tahıl depolama tesislerini tahrip etti.
Ukraynalı askerler Mart ayında Karadeniz kıyısındaki Odesa'da bir sahil pozisyonunda.
Operasyon nasıl işleyecek?
Ukraynalı kaptanlar, Odesa, Yuzhne ve Chornomorsk limanlarından tahılla dolu gemileri yönlendirecek.
Mayınlı olmayan geçitleri kullanarak, gemileri boşaltılmak üzere Türk limanlarına yönlendirecekler ve tahıl daha sonra dünyanın dört bir yanındaki alıcılara sevk edilecek.
Geri dönen gemiler Türk, BM, Ukraynalı ve Rus yetkililerden oluşan bir ekip tarafından boş olduklarından ve Rusya'nın önemli bir talebi olan Ukrayna'ya silah taşımadıklarından emin olmak için denetlenecek.
Filoların her hareketini izlemek için derhal İstanbul'da dört tarafın yetkilileriyle ortak bir komuta merkezi kurulacak.
Taraflar, operasyonları için kullanılan gemilerin ve liman tesislerinin düşmanlıklardan korunması konusunda anlaşmışlardır.
Operasyonun hızlı bir şekilde ayda beş milyon ton tahıl sevkiyatına başlaması bekleniyor. Bu oranda ve halihazırda Ukrayna'nın dost komşularına kara ve nehir yoluyla 2,5 milyon ton taşınmakta olduğu düşünülürse, yaklaşık 20 milyon tonluk stokların üç ila dört ay içinde temizlenmesi gerekir. Bu, Ukrayna'da halihazırda devam etmekte olan yeni hasat için depolama tesislerinde yer açacaktır.
Riskler nelerdir?
Kapsamlı bir ateşkes görüşmesi yapılmadı, bu yüzden gemiler bir savaş bölgesinden geçecekler. Gemilerin yakınına veya kullandıkları limanlara yapılacak saldırılar anlaşmayı bozabilir. Diğer bir risk, müfettişler ve ortak komuta görevlileri arasında güven ihlali veya anlaşmazlık olabilir.
Birleşmiş Milletler ve Türkiye'nin rolü, bu tür anlaşmazlıklarda yerinde arabuluculuk yapmak, anlaşmayı izlemek ve uygulamaktır. Anlaşma 120 gün geçerli ve BM yenilenmesini umuyor.
Ukrayna'nın Kharkiv bölgesinde bu hafta buğday hasadı yapılıyor. Kaynak: Sergey Bobok/Agence France-Presse — Getty Images
Bu, dünyadaki açlığı hemen çözecek ve gıda fiyatlarını aşağı çekecek mi?
Hayır. Küresel açlık, gıdanın kötü dağılımı ve fiyat manipülasyonunun neden olduğu ve her yıl dünyanın bazı bölgelerini vuran sürekli bir sorundur. Genellikle çatışmalarla birleştirilir ve iklim değişikliğinden de etkilenmiştir. Dünya buğdayının büyük bir kısmını üreten Ukrayna'daki savaş, tahıl dağıtım ağlarına muazzam bir yük getirerek fiyatları artırdı ve açlığı körükledi.
Yetkililer, anlaşmanın haftalar içinde Somali'ye buğday akışını arttırma, tam bir kıtlığı önleme potansiyeline sahip olduğunu ve küresel tahıl fiyatlarında kademeli bir düşüşe yol açması gerektiğini söylüyor. Ancak anlaşmanın kırılganlığı göz önüne alındığında, tahıl piyasalarının hemen normale dönmesi pek olası değil.
Rusya için anlaşmada ne var?
Rusya aynı zamanda önemli bir tahıl ve gübre ihracatçısıdır ve anlaşma bu malların dünya pazarında satılmasını kolaylaştırmalıdır.
Kremlin, ABD ve Avrupa Birliği tarafından uygulanan yaptırımlar nedeniyle stoklarının ihraç edilemeyeceğini defalarca iddia etti.
Tedbirler aslında bu malları etkilemiyor, ancak özel denizcilik şirketleri, sigortacılar, bankalar ve diğer işletmeler, yaptırımlarla karşılaşabileceklerinden veya Rusya ile iş yapmanın itibarlarını zedeleyebileceğinden korktukları için Rusya'nın tahıl ve gübre ihraç etmesine yardımcı olmak konusunda isteksiz davrandılar.
Avrupa Birliği Perşembe günü, çeşitli bankaların ve tahıl ticaretine dahil olan diğer şirketlerin aslında yasaklanmadığını söyleyerek yaptırımlarına ilişkin yasal bir açıklama yayınladı.
Birleşmiş Milletler, ABD'nin benzer güvenceleriyle donanmış olarak özel sektörle görüşmelerde bulunduğunu ve Rusya'dan - özellikle Rusya'nın Novorossiysk limanından - ticaretin hızlanması gerektiğini söyledi.
Matina Stevis-Gridneff , Valerie Hopkins, Dan Bilefsky, 22 Temmuz 2022, New York Times
Seçkin Deniz, 22.07.2022, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.