25 Ocak 2015 Pazar

SA1113/ÇY4-DB34: ABD Senatosu'nun CIA İşkence Raporu 4

 “Yöntemler, tümüyle ve nihai olarak âdildir” 
Dick Cheney, CIA İşkence Programı'na onay veren ABD Devlet Başkanı George Bush’un yardımcısı 

"CIA yetkililerinin büyük bir çoğunluğu kurallara uygun hareket etti. Onlar, uluslarına hizmet kapsamında ne yapmaları gerektiğini söylenilenleri yaptılar" John Brennan, CIA Direktörü, 12 Aralık 2014

"Bunlar, Amerika’nın dünyadaki duruşuna da ciddi zarar verdi. Bu nedenle, bu yöntemlere bir daha asla başvurmamamız için Başkan olarak yetkilerimi kullanmaya devam edeceğim." ABD Başkanı Barack Obama, 9 Aralık 2014

“CIA tarafından 11 Eylül sonrasındaki yıllarda kullanılan acımasız sorgulama teknikleri esasen yararsız ve gizli servisin Kongre’ye ve kamuoyuna söylediği gaddarlıktan çok daha fazla” CIA İşkence Raporu'ndan

USA Senate CIA Torture Report 4
ABD İstihbarat Senato Seçme Komitesi
Merkezi İstihbarat Biriminin Tutuklama ve Sorgulama Programı Komite Çalışması

Komite aşağıdaki bilgilere ve bulgulara ulaşmıştır.

Birbirlerinin sorgulama tekniklerinin etkililiği ve güvenliği konusunda sorgulayıcılar arasındaki gerginlikler artmıştır. CIA üst düzey gözaltı ve sorgulama görevlerine hiç bir geçerli deneyimi ve eğitimi olmayan kişileri yerleştirmiş ve CIA tutuklularını etkili bir şekilde sorgulamak için çok cüzi bir istihbaratla sonuçlanan yetersiz dilsel ve analitik destek sağlamıştır. CIA Genel Müfettişinin “devam eden problem” şeklinde belirttiği CIA personelinin tutukluları sorgulamadaki eksikliği program boyunca devam etmiştir. 

2005 yılında, CIA'nın  “yüksek-değerli” diye adlandırdığı gözaltıları tuttuğu SİYAH gözaltı sitesi Başkanı, CIA merkezine  “Yöneticiler “vasat ya da tam anlamıyla faydasız istihbaratla” sonuçlanan bu çalışmada düşük performanslı ve yeni, tamamen deneyimsiz memurlarla çalışmaya istekli görünen ve herhangi bir zamanda işten çıkarılabilecek adaylar arasında seçim yapmak zorunda kalıyor” diye şikayette bulunmuştur.

Sayısız CIA görevlisi diğerlerinin kötü muamele ve şiddet içeren geçmişleri ve programa sürekli erişim iznine sahip olmaya devam etmeleri de  dahil- ki bunların  CIA'in Gözaltı ve Sorgulama Programı'na katılmalarının soruşturulması gerekirdi- ciddi, belgelenmiş kişisel problemler yaşamıştır. Neredeyse bütün davalarda bu görevlilerin gözaltı ve sorgulama pozisyonlarına atanmaları CIA tarafından önceden biliniyordu.

#13: İki sözleşmeli psikolog CIA’in gelişmiş sorgulama tekniklerini tasarlamış ve operasyonda, atamalarda ve CIA gelişmiş sorgulama teknikleri programını yönetiminde  merkezi bir rol almışlardır.2005 itibariyle CIA bu programla ilişkili olarak aşırı dış kaynaklı operasyonlar yapmıştır.

CIA kendi sorgulama tekniklerini geliştirmek, yönetmek ve değerlendirmek için iki psikologla sözleşme yapmıştır. Psikologların daha önceki deneyimi  Amerikan Hava Kuvvetleri  SERE (Survival Evasion Resistance Escape- Hayatta kalma Kaçınma Direnme ve Kaçma) Okulu’ndaydı. Psikologların ne sorgulayıcılık üzerine deneyimleri  ne de  el-Kaide, arka planda terörle mücadele konusunda bilgileri ya da herhangi bir ilgili, kültürel ya da dilsel uzmanlıkları yoktu.

CIA adına, sözleşmeli  psikologlar “öğrenilmiş çaresizlik” temeline dayalı sorgulama teorilerini ve Ebu Zubaydah ve sonraki CIA tutuklularına karşı kullanım için onaylanmış olan gelişmiş sorgulama teknikleri listesini geliştirmişlerdir. Psikologlar CIA’in en önemli bazı tutukluların sorgularını bu yöntemleri kullanarak şahsen yönetmişlerdir.

Üstelik kendilerinin daha önce sorgulamış oldukları veya sorguluyor oldukları bazı tutuklular için gelişmiş sorgulama tekniklerine devam etmek için gerekli olan psikolojik değerlendirmeyi de yine kendileri yapmışlardır. Psikologlar doğal olarak CIA ve yabancı istihbarat servisleri arasında irtibat noktası olma, sorgulama tekniklerinin etkililiğini değerlendirme ve yabancı devletlerde gözaltında tutulanları sorgulamada rol alma gibi hükümet faaliyetlerini de yürütmüşlerdir.

2005 yılında, psikologlar özellikle CIA ile birlikte yaptıkları işin yürütülmesi amacıyla bir şirket kurmuşlardır. Kısa bir süre sonra, CIA programı hemen hemen tüm yönleriyle dış kaynaklı olmuştur.

2006 yılında, CIA’in psikologların kurduğu bu şirketle yaptığı temel sözleşmenin değeri  yürürlükteki tüm seçeneklerle birlikte 180 milyon doları aşmış, taraflar anlaşmanın 2009’da feshedilmesinden önce 81 milyon dolar almıştır. 2007 yılında, CIA şirketi ve çalışanlarını programdan kaynaklanan yasal yükümlülüklerden korumak amacıyla çok yıllık bir tazminat anlaşması sağlamıştır. O zamandan beri CIA bu anlaşmaya ilkesine göre 1 milyon dolardan daha fazlasını ödemiştir.

2008 yılında, CIA'nın Yargısız İnfaz, Gözaltı ve İfade Alma Grubu, CIA’deki gözaltı ve sorgulama operasyonlarının ana birimi CIA’in X personel subayları ve  X sözleşmeliler tarafından doldurulan ; gözaltı ve sorgulama operasyonlarında işgücünün % 85’i anlamına gelen X pozisyonların çoğunu elinde tutuyordu.

# 14: CIA tutukluları Adalet Bakanlığı tarafından onaylanmayan ve CIA merkezi tarafından yetki verilmeyen zorlayıcı sorgulama tekniklerine maruz kalmışlardır.

2004 yılı ortalarından önce, CIA tutkluları rutin olarak çıplaklı ve yanlış beslenmeye maruz bırakmıştır. CIA ayrıca bu süre zarfında pek çok tutukluya karına vurma ve soğuk suya batırma  tekniği kullanmıştır. Bu tekniklerin hiçbiri Adalet Bakanlığı tarafından onaylanmamıştır.

En az 17 tutuklu gelişmiş sorgulama tekniklerine CIA Genel Merkezi’nin izni olmadan maruz bırakılmıştır. Ayrıca birden fazla tutuklu izin alınmadan veya bu sorgulama tekniklerini kullanma yetkisi olmayan kişiler tarafından bu tekniklere maruz kalmıştır.

Bu olaylar CIA tarafından kayıt altına alınmasına rağmen, çok az olay denetçilerce uygunsuz olarak zamanında tespit edilmiş ve dahil olan sorgulayıcılara karşı çok nadir olarak düzeltici önlemler alınmıştır.

#15: CIA sorguladığı kişilerin sayısı konusunda kapsamlı ve doğru sayı bildirmemiş ve bu kişileri yasal gözaltı standartları olmaksızın gözaltında tutmuştur.CIA’in elinde tuttuğu ve gelişmiş sorgulama tekniklerine maruz bıraktığı tutuklular konusunda verdiği rakamlar yanlıştır.

CIA elinde tuttuğu ve gelişmiş sorgulama tekniklerine maruz bıraktığı kişilerle ilgili tam ve doğru  bir liste geliştirmemiş ve hiç kapsamlı bir denetim yapmamıştır. CIA’in 100’den daha az kişiyi sorguladığına ve bu 100 tutukludan  sadece 3’ünün gelişmiş sorgulama teknikleriyle sorgulandığına dair komiteye ve kamuoyuna verdiği ifadeler doğru değildir. Komite CIA kayıtlarına göre en az 119 kişinin gözaltında olduğunu ve bunlardan en az 39’unun gelişmiş sorgulama teknikleriyle sorgulandığını belirlemiştir.

Bilinen 119 gözaltının en az 26’sı haksız yere ve Eylül 2001’deki MON gözaltı standartlarının şartları dışında tutulmuştur. Bunlara ailesinden bilgi almak için baskı amacıyla tutulan bir adam, yabancı istihbarat birimleri ve eski CIA kaynaklarına dayanarak tutulan iki kişi ve sadece CIA’in kendi uydurduğu bilgilere dayalı olarak El-Kaide bağlantısı yüzünden tutulan iki kişi de dahildir ve gelişmiş sorgulama teknikleriyle sorgulanmışlardır. CIA’in MON standardına uymadıkları belirlendikten sonra bile aylarca gözaltında tutulmuşlardır. CIA kayıtları pek çok diğer tutuklunun durumunu değerlendirme açısında yetersiz bilgi sağlamıştır.

CIA  genel merkezi en az dört tutuklu hakkında MON standartlarına uymadıkları için ev sahibi ülke gözaltı tesislerine yerleştirilmeleri talimatını vermiştir. Ev sahibi ülkenin bu gözaltılar için hiç bir bağımsız nedeni yoktur.

Bazı dosyaların kayıtlarının mevcut olmaması ve diğer pek çoğunun kesintili ve yetersiz olması sebebiyle CIA gözaltı ve sorgularının tam bir muhasebesi imkansız olabilir.

CIA'in  gözaltı ve sorgulamalarının 2002’deki tesisi KOBALT tutukevinde, CIA'in GRİ tesislerinde ve ayrıca X ülkesindeki gözaltı tesisinde  neredeyse hiç detaylı kanıt bulunmamaktadır. CIA Gözaltı ve İfade Alma Programındaki sorgulama faaliyetleri  boyunca X ülkesi dışındaki gözaltı tesisleri konusunda çok az detaylı kayıt tutmuştur.

# 16: CIA kendi gelişmiş sorgulama tekniklerinin etkililiğini yeterince değerlendirme konusunda başarısız olmuştur.

CIA , CIA Baş Müfettişi’nin tavsiyesine ve Senato İstihbarat Seçim Komitesi ve Ulusal Güvenlik Danışmanı tarafından da benzer talepler gelmesine rağmen kendi gelişmiş sorgulama tekniklerinin etkililiğinin güvenilir ve kapsamlı bir analizini yapma konusunda başarısız olmuştur.

CIA’in gözaltı ve sorgulama programının iç değerlendirmeleri programın devamı ve geliştirilmesiyle finansal olarak ilgilenen sözleşmeliler tarafından yapıldığı kadar, zaten bu programın geliştirilmesi ve uygulanması konusunda görev  alan personele bırakılmıştır. “Programın gayrı resmi bir değerlendirmesi” CIA Terörle Mücadele’nin bir parçası olmayan iki CIA görevlisi tarafından yürütülmüş ve CIA'in gelişmiş sorgulama tekniklerinin etkiliğinin 'İnsan Deneklerin Korunması Federal Politikası’nı ihlal etmeden değerlendirilemeyeceği tespit edilmiştir. Programı yürüten CIA görevlileri ve sözleşmeli personelin verdiği bilgilere dayanarak ; CIA görevlileri CIA'in gelişmiş sorgulama tekniklerinin etkililiği ele alınmaksızın CIA Gözaltı Programının “başarılı” olduğuna sonucuna varmıştır.

2005 yılında, Baş Müfettişliğin CIA gelişmiş sorgulama teknikleri konusunda bir inceleme talebine cevaben CIA, CIA’de çalışmayan iki kişiden  gözaltı ve sorgulama programıyla ilgili kapsamlı görüş bildirmelerini istedi. Bu kişilerden birine göre “Bize görüşlerimizin temelini oluşturan materyalleri sağlama konusunda CIA Terörle Mücadele personeli  aşırı derecede istekliydi.” Bu kişi CIA gelişmiş sorgulama tekniklerini değerlendirme konusunda yeterli uzmanlığa sahip değildi ve  sadece “bu programın” gelişmiş sorgulama teknikleri programına da bağlantılı olduğunu gözardı ederek “büyük bir başarı” olduğu sonucuna vardı. İkinci kişi tekniklerin “etkililiği sorusuna cevap vermek için objektif bir yol bulunmadığı” sonucuna vardı.

CIA tarafından sunulan "etkililik" iddialarını doğrulayan veya CIA’in bu tekniklerin kullanımı boyunca değerli istihbarat sağladığına dair bağımsız görüşleri destekleyen hiç bir CIA kayıdı bulunmamaktadır. CIA tarafından iddia edildiği gibi ne gelişmiş sorgulama teknikleriyle elde edilen istihbaratın bulunduğuna dair ne de diğer kaynaklardan önce elde edildiğine dair incelemeciler bir kanıt aramamıştır.





Derya Beyaz, 25.01.2015,  Sonsuz Ark,  Çırak- Çevirmen Yazar, Çeviri



Raporun Orijinali:




Seçkin Deniz Twitter Akışı