13 Nisan 2017 Perşembe

SA4206/TG223: James Webb Uzay Teleskobu'nun Geleceği ya da Bilim Fonlarını Kesen ABD'de Gerileme Zinciri Aktifleşti

Sonsuz Ark'ın Notu:
Aşağıdaki yazıda bir bilim insanının ülkesi ABD'nin geleceği adına kaygılarını acı bir çığlık niteliğindeki içerikle ifade edişini ve gerekçelerini okuyacaksınız. Bu çığlık tıpkı 1580 yılında dünyanın ilk Modern Uzay Üssü olarak tanımlanabilecek Galata Rasathanesi'nin topa tutularak yıkılması karşısında atılan müslüman bilimadamı Takiyüddin'in çığlıklarına benzemektedir; Osmanlı'nın çöküşü bu olaydan sonra başlayan bilimsel gerileme ile durdurulamaz hale gelmiştir. Uzay araştırmalarında temel bir kırılma noktası olarak değerlendirilen The James Webb Uzay Teleskobu (JWUT) eskiyen Hubble Uzay Teleskobu'nun kısmen ardılı olacak şekilde planlanan bir kızılötesi uzay teleskopudur. JWUT, NASA'nın başkanlığında 15 farklı devletin, Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı'nın ortak yürüttüğü bir projedir. 2018 yılının Ekim ayında hizmete girmesi beklenen James Webb Teleskopu projejesine verilen finansman/fon desteğinin kesilmesi, ABD'deki bilimsel araştırmaların motoru olan NASA'nın çalışmalarını olumsuz etkileyecek ve bilim finansman desteği kesildiği için ilerleyemeyerek, ilerleyen ülkelerdeki gelişmeye göre gerileyecektir, buna bağlı olarak finansman kesintisi Gerileme Zinciri ilgili ve ilişkili tüm sektörleri etkileyecektir. Bunu ABD'nin çöküşü hızlanıyor diyerek özetleyebiliriz.(NASA, James Webb Uzay Teleskobu'nu bir türlü uzaya fırlatamıyor. Uzay araştırmalarında yepyeni bir dönemin kapılarını aralayacağı düşünülen dev teleskobun fırlatılma tarihi, son 9 ay içerisinde tam üç kez ertelenerek 2018'den Mart 2021'e kaydırıldı. Böylece teleskobun tahmini maliyeti de 8.8 milyar dolardan yaklaşık 10 milyar dolara çıktı. 27.06.2018. NASA, dünyanın en büyük uzay teleskobu James Webb'i 25 Aralık 2021'de uzaya fırlattı.)
Seçkin Deniz, 13.04.2017

Cutting science funding today costs us more overall
"Günümüzde bilim finansmanının kesilmesi bizi daha fazla masrafa sokacaktır"

Bilim için ayrılan federal fonların masraflı olduğunu düşünüyorsanız, bu fonlamayı yapmamanın getireceği maliyetini görene kadar bekleyin.

“Bana göre Kâinatı olduğu gibi kabullenmek, daha tatmin edici ve güven verici olmasına rağmen kuruntularda ısrardan çok daha iyidir.” Carl Sagan

Bir toplum olarak büyük bilimsel çalışmalarımızı finanse etmek için ne kadar para harcamalıyız? İnsanları Mars'a göndermeye çalışmalı mıyız? Kanseri tedavi etmek için çabalamalı mıyız? Derin uzayın gizemlerini araştırmalı mıyız? Yeni aşılar geliştirmeli miyiz? Doğal felaketleri daha iyi tahmin edebilmek için iklim ve havayı izlemek durumunda mıyız? 

Bunlar çoğumuzun hakkında fikir sahibi olduğu konulardır ve federal fonlar şu veya bu anlamda bu fikirlerin geliştirilmesi için kullanılmaktadır.  Çoğumuzun farkında olmadığı şey şudur ki; beklenen federal finansman,  kesinti, gecikme ve hatta ücretsiz izinlerden ötürü gerçekleşmeyecek olursa, bu projelerin her biri bize uzun vadede daha pahalıya patlayacaktır.

Bunu anlamak için, NASA'nın amiral gemisi olarak on yıl içinde gerçekleştirmiş olduğu bir misyondan başka yere bakmamız gerekmiyor: James Webb Uzay Teleskopu. James Webb, Hubble'ın yeteneklerinin çok ötesine geçen uzaya gönderilmiş en büyük gözlemevi olacaktır. (Hubble ile karşılaştırıldığında) Daha büyük ve daha sofistikedir; daha uzun bir dalga boyu aralığına sahiptir ve Evrenin daha derinlerini görebilecek özelliklere sahiptir. 

James Webb Uzay Teleskopu (JWST) sayesinde ilk defa, Evrendeki ilk galaksilerin bilgisi insanlığa açılacak; yıldız oluşumu bilgisi, güneş sistemi dışındaki gezegenlerin özellikleri, gaz çökmesi ve çok daha fazlasını öğrenme imkânı ortaya çıkacaktır. Ancak başlangıçta yapılan büyük bir yatırımın ardından, zamanında birkaç yüz milyon dolar harcanmadığı için atıl duruma gelen bu projenin kurtarılması için milyarlarca dolar harcanması gerekecektir. 

Başlangıçta 5,1 milyar dolarlık bir proje olarak fatura edilen James Webb konusunda 2011'den itibaren finansman sıkıntısı yaşanmaya başlandı. James Webb üzerinde on yıldan fazladır süren çalışmaların tamamlanabilmesi için aşağıdaki altı madde önemlidir: 
  1. Optik Teleskop Elemanı (OTE): 18 birincil aynayı, ikincil ve üçüncül aynaları ve destekleyici arka yüzü içerir.
  2. Entegre Bilim Enstrümanı Modülü: JWST'nin dört temel aracını içerir ve OTE tarafından toplanan ışığı kullanır. 
  3. Uzay aracı Elemanı: Güneş kalkanı ve veri yolunu içerir; uzay aracı üzerinde güç, yönlendirme ve kontrol sağlar.
  4. Bileşenlerin entegrasyonu ve test edilmesi: Parçalar kendi başına değil, bir araya getirildiklerinde birbirleriyle düzgün şekilde çalışır.
  5. Teleskopun atılması ve konuşlandırılması
  6. Beş yıllık insan desteği ve operasyon maliyeti. 
Yapılan ilk hesaplamalar yalnızca ilk beş bileşeni içeriyordu ve mümkün olan en düşük maliyeti içermekteydi. Başka bir deyişle, işler ilk denemede tam olarak planlandığı gibi gitmediğinde, bu miktardaki bir finansman artık yeterli olmayacaktı. 

Evet, bu durum şüphesiz yanlış bütçe yönetiminin bir örneğidir ya da en azından, iş dünyasında büyük bir kâbus olan, bir sözleşmenin gereklerinin yerine getirilmemesi veya zamanında gerçekleşmemesi durumuna örnektir. Bununla birlikte, esas mesele, bu durumla karşı karşıya kalındığında nasıl bir tepki verileceği ile ilgilidir.  

Hedef, 5.1 milyar dolarlık bütçeyle 2014’te teleskopun fırlatılmasıydı. Ancak NASA’nın talebi, projenin zamanlamasına mümkün olduğu kadar uyarak, fırlatma tarihinin 2015 ve ayrılan bütçenin de 6,5 milyar dolar olmasıydı.

Daha önce büyük projelerde çalışmış olanlar bilir: Planlama yaparken hem para hem de zaman açısından ekstra pay bırakmanız gerekir. Bu durum, özellikle daha önce hiç denenmemiş bir şeyi gerçekleştirmeye çalışırken geçerlidir. James Webb meselesinde ise, bu konu üzerinde çalışan bilim adamları ve mühendis ekipleri, daha önce hiç gerçekleşmemiş olan belki de bir düzine şeyi eşzamanlı olarak yapmaya ve bunları bütünleştirmeye çalışıyorlar. 

Bu tür durumlarda, hem para hem de zaman açısından, yapılan hesaplamalara göre yüzde 20 oranında ekstra bir pay bırakmak gerçekçi bir yaklaşım olacaktır. Bahsettiğimiz 6,5 milyarlık bütçe ve ekstra bir buçuk yıllık süre bu amaca yöneliktir.

Diğer yandan 2017 yılına gelmemize rağmen James Webb’in önümüzdeki yıla kadar fırlatılması mümkün görünmemektedir; bu durumda, tüm bütçeye proje ömrünün de eklenmesiyle birlikte rakam 8,7 milyar dolara ulaşmaktadır. Bu ilave paranın bir kısmı, uzay mekiğinin fırlatılmasına yönelik insan desteği ve operasyon içindir ancak bu miktar ancak 800 milyon dolar civarındadır. 

Diğer taraftan, yaklaşık 1,5 milyar dolar değerindeki ekstra maliyetin çoğunluğu, projenin gereken zamanlama içerisinde finanse edilmesinde yaşanılan başarısızlıktan kaynaklamaktadır.   

NASA'ya yapılan fonların ödeneklerinden sorumlu Senato tahsis alt komisyonu tarafından 2010 yılında gerçekleştirilen, Bağımsız Kapsamlı Gözden Geçirme Paneli soruşturmasında, yeterli nakit rezervlerinin bulunamaması nedeniyle projenin yanlış idare edildiği sonucuna varılmıştır. Aynı araştırmada 6,5 milyar dolarlık bütçeden ve tarih olarak da 2015 senesinden bahsedilmektedir:



Bağımsız Kapsamlı Gözden Geçirme Paneli, JWST için en erken fırlatma tarihinin 2015 ve maliyetin de 6.5 milyar dolar olacağı sonucuna varmıştır; bu durumda hem 2011 hem de 2012 seneleri için 250 milyon dolarlık ilave bir bütçe gerekmektedir. Raporda, açık bir şekilde bunun JWST'yi başlatmanın en erken ve en ucuz yolu olduğu ve herhangi bir gecikmenin daha pahalı bir görevle sonuçlanacağı ifade edilmiştir. 

Sonuçta, projeyi gerekli kalite standartlarında, en kısa zamanda ve en düşük maliyetle, mümkün olan en kısa sürede tamamlamak için gerekli olan bu ekstra fonlar, 2011 ve 2012 senelerinde sağlanmadığı için neler oldu?

Maliyetler fırladı. Bu durumun sebeplerinden ders çıkarmak önemlidir. Yeterli bir şekilde fonlanmayan veya ara verilen bir projede maliyetlerin bu kadar artmasının nedeni nedir?
  • Finansman kaybettiğinizde, işçileri işten çıkarmanız gerekir. 
  • İşten çıkarılan bu insanlar oldukça yetenekli, gıpta ile bakılan kişilerdir ve başka bir yerde iş bulma noktasında zorluk çekmezler. Kaybettikleri pozisyonlarını geri kazanmak için aylarca veya yıllarca beklemek zorunda değillerdir. 
  • Finansman yokluğunda, gerekli bileşenler üzerinde yapılan çalışmalar durdurulur ve bu bileşenlerin tamamlanması için gereken ekipman, altyapı ve uzmanlık kaybedilir.
  • Ve bu bileşenler üzerinde çalışmaya devam etmek için yeni insanların işe alınması, eğitilmesi ve projenin kaybetmiş olduğu eski hızına kazandırılması gerekir. 
Yeni çalışanlar, ya başkalarının çalışmalarını kendi vizyon, düşünce, liderlik ve uzmanlıklarından farklı şekilde devam ettirmek veya basitçe sıfırdan başlamak zorunda kalacaklardır.

Bu hikâyeye bakanlar, James Webb projesinin yanlış yönetimine dair ilk işaretler görüldüğü zaman iptal edilmesi gerektiğini iddia edecektir. Ancak teleskopun fırlatma zamanı yaklaştıkça, daha önce hiçbir gözlemevinin (Hubble dâhil) olmadığı kadar başarılı bir proje olacağını düşünmek için her türlü nedenimiz bulunduğu görülecektir. James Bullock, altı yıl önce, projenin fonlamasına devam edilmesi gerektiğini şu şekilde savunmaktaydı: 

“Fiyat oldukça yüksek ancak bunu bağlama uygun şekilde değerlendirmek gereklidir. Webb teleskobuna yatırılan para sayesinde yeni iş alanları açılacak, usta kaynakçılar, elektrik mühendisleri ve genç gökbilimciler kazanılacaktır.”

EPA'ya (ABD Çevreyi Koruma Ajansı)  giden finansmanı keserek ne kadar tasarruf sağlayacağız? Veya NASA Yer Bilimlerine, Ulusal Sağlık Enstitülerine giden finansmanın kesilmesiyle ne kadar tasarruf sağlanacak? Tüm bu organizasyonlar için öngörülen bütçe kesintilerini alın ve hepsini toplayın. Şimdi hesaplamayı başka bir açıdan yapalım.

Çevre kirliliğinin maliyeti nedir? Temiz ya da güvenilir olmayan suyun maliyeti? Astım, akciğer hastalığı ve KOAH gibi sağlık sorunları yaşamamıza neden olan havanın maliyeti? Sıra dışı hava koşulları, iklim değişikliği, deniz seviyesi yükselmesi, kuraklık ve doğal felaketler için gerçekleştirilen gözlemlerin durdurulmasından kaynaklanacak maliyet? Tıbbi araştırmaların, önlenebilir hastalıklarla mücadelenin ve kanser, kalp hastalığı, Alzheimer vb. birçok hastalığın tedavisinin durdurulmasının maliyeti ne olacaktır?

Evet, pozisyonlarının ortadan kalktığını görmek bilim adamları için son derece kötüdür. Bunların çoğu, sadece işlerini kaybetmekle kalmayıp, aynı zamanda toplumda değer verilen konumlarının ortadan kaldırıldığını görmektedir. Ancak, bu bilim adamları, ülkemizin değer vermesi gereken en iyi ve en parlak kişiler arasındadır ve yeni işler ve başarılı yaşamlar bulmakta çok az zorlanacaklardır. En büyük kayıp ise Amerika'nın ve dünyanın kaybıdır. 

Liderlerimizin, ulusumuzun genel refahı için en az başarılı yolu seçtiklerine şahit olmaktayız ve ekonomik açıdan bakıldığında, uzun vadede kendimize daha fazla maliyet çıkarmaktayız. Bilim ve tarihin bize öğrettiği derslere değer veriyorsanız, bugün için ve geleceğimiz için daha büyük, daha güçlü bir Amerika'yı savunmak durumundasınız.

Ethan Siegel / 30 Mart 2017


Tamer Güner, 29.03.2017, Sonsuz Ark, Stratejik Araştırma, Çeviri




Makalenin tamamı ve orijinali için: 
https://medium.com/starts-with-a-bang/cutting-science-funding-today-costs-us-more-overall-a9eba4ae7fa7



Sonsuz Ark'tan
  1. Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur. 
  2. Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
  3. Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.

Seçkin Deniz Twitter Akışı