Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
İki saate yakın bir süre uyumuştum. Uzun süre uyumaya alışkın olmadığım için kendiliğimden uyanmıştım yine. İyi ki Cevval’e mesaj göndermemiş, The Jefferson Hotel’e geleceğimi söylememiştim. Aksi halde sözümü tutmamış olacaktım ve Cevval paniğe kapılarak beni aramaya çıkacaktı.
Uzandığım
yerde bu durumu değerlendiriyordum, neden uykuya daldığımı düşünüyordum. Çocukluktan
itibaren gününün hemen her saatini planlayan bir insan için yorulmak tanımsız
bir şeydi. Bu yüzden ne yorulduğumu düşünür ne de yoruldum derdim herhangi bir ânda.
Yorulmak nedir, gerçekten bilmiyordum.
Bir iş
yapılacaksa, yorulacağım aklıma gelmezdi; onu en iyi şekilde yapmaya çalışırdım
ve yapardım, bir söz söylenecekse onu karşımdaki insanın anlayabileceği en
optimal seviyeyi belirleyerek ve bazen de anlaması için gereken altyapıyı
hazırlayarak söylerdim.
Bazen beni
izlerken ya da dinlerken yorulduğunu söyleyenler oluyordu ve tabi ben onların
bunu neden söylediğini hiçbir zaman anlamıyordum. Çünkü insan yapacağı veya
söyleyeceği şeyleri planlardı, planlamak da yorulmak gibi yan etkileri ortadan
kaldırmak demekti. İnsanlar bir iş yaparken ya da bir şey söylerken yoruluyorlarsa
planlama yapmadıklarını düşünüyordum. Gerçi bugün toplantı dışında yaşadığım
hiçbir şey planladığım gibi gitmemişti, beni asıl yoran bu olmuştu ve bedenim
benden habersiz yorgunluktan uykuya sığınmıştı, açıkça kaçmıştı. Kendi kendime
gülmüştüm bedenimin benden kaçtığını fark edince.
Elbette hiçbir
şey sebepsiz değildi. İnsanın bilişsel gelişimi doğmadan başlıyordu, doğduktan
sonra bu süreç devam ediyor, ergenlik döneminde kişilik kazanıyordu. Aile,
çevre, toplum ve coğrafya kimlik oluşumundaki öğrenme sürecini sınırlıyordu ve
her insan, takdir edilen şartlarda dünyaya ait bir varlık hâline geliyordu. Sonra
belirlenen zamanda, belirlenen şartlarda pozitif ve negatif etkilerle yaşamak
üzere özgür kalıyordu.
Babamın yoruldum dediğini hiç duymadım, annemin de. Ailenin bir insanın kişiliğinde ve kimliğinde ne kadar önemli olduğunu görüyordum. Onların bana göre pozitif olan bu etkisi bende ve bütün kardeşlerimde sürüyordu. Ama sorumluluklarından kaçmanın bir yolu olarak yorulmadıkları halde yoruldum diyen birçok insan tanımıştım. Bu şaşkınlık verici bir durumdu.
Birazdan kalkacak, yatsı namazını kılacak ve Cevval’le haberleşecektim. İnsanı düşünmeye devam ediyordum. İD de bir insandı ve içine doğduğu ailenin, toplumun ve kültürün hemen bütün özelliklerini taşıyordu. İnsan içine doğduğu ailesini, toplumu ve kültürü seçme özgürlüğüne sahip değildi. Onu bu şekilde yaratan Allah’tı, ancak insanın içine doğduğu aile, toplum ve kültür Allah’ı tanımayan bir yapıda ise ben İD’yi nasıl suçlayabilirdim ki, Allah nasıl suçlayabilir ve yargılayabilirdi? Cevap çok basitti, insan akıllı ve sorgulayan bir varlık olarak yaratılmıştı, İD bu yüzden bir insana günah çıkarmayı saçma bulmuştu ve elbette diğer bütün saçmalıkları sorgulayabilirdi.
Allah’ın
elçilerinden İbrahim’in babası Azer bir putperestti, ama oğlu bir elçi olmuştu,
yıldızların, ayın ve güneşin tapınılacak birer tanrı olmadığını akıl yürüterek
bulmuştu. Kur’an insan aklının ihtiyaç duyduğu bütün analitik sorgulamalar için
temel bir kaynaktı, bu yüzden değiştirilemezdi, bu yüzden vardı.
Şu’arâ
Suresi’nin 69-76. ayetlerini okumalıydı her akıllı ve sorgulayan insan: ‘Onlara
İbrâhim’in öyküsünü de anlat. Hani o, babasına ve kavmine, “Neye tapıyorsunuz?”
demişti. “Putlara tapıyoruz ve onlara tapmağa devam edeceğiz” demişlerdi. İbrahim,
dedi ki: “Onlara yalvardığınızda sizi işitiyorlar mı? Yahut size fayda veya
zarar verebiliyorlar mı?” “Hayır, ama biz atalarımızı böyle yaparken bulduk”
dediler. İbrâhim dedi ki: “İyi de sizin ve önceki atalarınızın neye taptığınızı
hiç düşündünüz mü?"’
Enbiyâ
Suresi’nin 51-56. ayetlerinden de anlaşılacağı gibi insana doğru ile yanlışı
ayırma yeteneği verilmişti: ‘Andolsun, daha önce de İbrahim’e doğruyu yanlıştan
ayırma yeteneğini verdik. Biz zaten onu biliyorduk. O, babasına ve kavmine, “Şu
kendilerine tapmakta olduğunuz heykeller de ne oluyor?” diye sormuştu. Onlar da
“Atalarımızı bunlara tapar bulduk” diye cevap vermişlerdi. İbrâhim, “Doğrusu
siz de atalarınız da açık bir sapkınlık içindesiniz” dedi. Onlar da, “Bize
gerçeği mi getirdin, yoksa bizimle oyun mu oynuyorsun?” diye sordular. İbrahim,
dedi ki: “Hayır! Rabbiniz, göklerin ve yerin Rabbidir. O, bunları yaratandır ve
ben de buna şahitlik edenlerdenim.”
Meryem
Suresi'nin 41-48. ayetleri daha fazla detay veriyordu: ‘Kitapta İbrâhim’i de okuyup
an! Kuşkusuz o, özü sözü doğru bir insan, bir nebiydi. Hani babasına şöyle
demişti: “Babacığım! İşitmeyen, görmeyen ve sana bir faydası olmayan şeylere
niçin tapıyorsun? Babacığım! Doğrusu, sana gelmeyen bir ilim bana geldi. Bana
uy ki seni doğru yola ileteyim. Babacığım! Şeytana tapma! Çünkü şeytan Rahmân’a
isyankâr olmuştur. Babacığım! Doğrusu ben, sana, çok esirgeyici Rahmân
tarafından bir azabın dokunmasından, böylece şeytana bir dost olmandan
korkuyorum.” Babası, “Ey İbrahim! Sen benim ilâhlarımdan yüz mü çeviriyorsun?
Eğer vazgeçmezsen, mutlaka seni taşa tutarım. Uzun bir süre benden uzaklaş!”
dedi. İbrahim şöyle dedi: "Sana selam olsun. Senin için Rabbim'den
mağfiret dileyeceğim, çünkü O, bana karşı çok lütufkardır. Sizden de Allah’ın
dışında taptığınız şeylerden de uzaklaşıyor ve rabbime dua ediyorum. Umudum
odur ki rabbime duamdan eli boş dönmeyeceğim.”
Allah,
dilediği her şeyi dilediği kıvamda ve ölçüde yaratmıştı, yaratıyordu ve
yaratmaya devam edecekti. İnsanları dünyada var kılmayı dilemesi onun takdiriydi.
O, yeryüzünde yaşamaya bıraktığı insanları gözlüyordu, onları başıboş
bırakmamıştı.
Kıyâme
Suresi’nin 36-40. ayetleri sorgulayan insana soruyordu: 'İnsan, kendisinin
başıboş bırakılacağını mı zannediyor? O akıtılan meniden bir damlacık (sperm)
değil miydi? Sonra o, alaka (asılıp tutunan zigot) olmuş, derken Allah onu
yaratıp -şekillendirmiş; Ondan iki eşi, erkek ve dişiyi yaratmıştır. Şimdi,
bunları yapan Allah’ın ölüleri diriltmeye gücü yetmez mi?'
İnsan,
içinde yaşadığı dünya ve evren ile ardışık olarak genişleyen iç içe çemberler
hâlinde ilişkiler kuruyordu. Normal bir insan, yakın çevresiyle sürekli yoğun
bir ilişki durumundaydı. Yirmi dört saatlik zaman diliminde, düşünceleri ve
davranışları diğer insanların düşünce ve davranışlarına paralel olarak dar
alanda çeşitleniyordu.
Önemlilik
en önemli çevresel değişkendi, vasat bir insan, bu değişkeni çok önemsiyordu,
çevresinin önem verdiği şeylere önem veriyordu. Düşünsel ve ruhsal devinimler
diğer insan formlarıyla doğrudan ve dışarlıksızdı. Buna karşılık bilgi, vasat
insanı daha geniş ilişki çemberlerine taşıyordu. En son dünyaya ait coğrafik
çember vardı, ama insan düşünceleriyle kademe kademe evren çemberine ulaşmaya
çalışıyordu. Her geniş çember bir sonraki çemberi işaretliyordu; ilişki
çemberleri büyüdükçe ortalama insan kendisini yaratan gücü, Allah'ı fark ediyordu.
Bilgi, insanın
öğrenme isteğine bırakılmış bir özgürlük alanına dağılmıştı ve dileyen öğreniyordu.
Bu, Allah'ın insana verdiği en büyük özgürlüktü. Allah, -diğer insanlar kendi
hayatlarıyla meşgul iken- kendisini düşüneni ayrı tutuyor, onu bilgiye daha çok
çekiyordu. Vasat insana ait tüm yeteneklerin üstünde incelikle donanıyordu
bilge ve inanan insan.
Ruhların,
bedenlerden birer kimlik edinerek ayrılmalarına kadar geçen dünya zamanı, her
insan için sınanma zamanıydı; Allah, kendisine inananı daha çok sınıyordu. Sınamalarla
aynı anda ve sınanmaların her birinden sonra Allah'ı en çok düşünen, daima yüceltiliyor
ve taltif ediliyordu. Allah'ı düşünen ve Allah'ı işiten insan, diğer
insanlardan ayrı tutuluyordu.
İnsan,
zekasının sınırlarında mahkûmdu, ancak asla bunun farkına varmak istemiyordu. İD
de benzer bütün insanlar gibi, her sorgulama döneminde kolay olanı seçiyor ve
yetiştiği kültürün alışkanlıklarına dönüyordu. Zekâ pırıltısı dediği şey o ân bende
tutunduğu bir şeydi ve biliyordum ki bu her insanda da, eğer insan isterse ve kararlı
olursa her ân parıldayacak olan bir şeydi.
Sıkıntı
Takip et: @SonsuzArk
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.